‘Suriyeli Mülteciler Bayramlaşmaya Değil Geride Bıraktıklarını Kontrole Gidiyor’

Suriyeli mültecilerin bayram için Suriye’ye gitmesi ile birlikte sosyal medyada yeniden artan nefret söylemleri ile ilgili konuştuğumuz mülteci dernekleri, Suriye’ye geri dönüşün koşullarının oluşmadığını ve Suriyeli mültecilerin bayramlaşmaya değil, Suriye’de geride bıraktıklarını kontrole gittiklerini dile getirdi. Suriyelilerin bayramda gidişlerinin bir diğer sebebi de; giriş çıkış hakkının sadece bu dönemde olması...

Yaklaşan Ramazan Bayramı öncesi bazı Suriyeli mülteciler bayramı ülkelerindeki geçirebilmek için Kilis Öncüpınar Sınır Kapısı’ndaki işlemlerin ardından Suriye’ye geçmeye başladı. 24 Mayıs sabahı itibari ile geçiş yapan Suriyeli sayısı 6 bin 500 civarında.

Geçişin başlamasıyla ilgili yayınlanan haberlerle birlikte sosyal medyada Suriyelilere yönelik nefret söylemleri yeniden kendini göstermeye başladı. Hakarete varan paylaşımların yanı pek çok kişi de ‘Bayrama gidebiliyorlarsa neden geri dönüyorlar’ sorusunu sordu.

Geri dönüşün ne derece mümkün olduğu göçe sebebiyet veren durumların ortadan kalkması, bir diğer deyişle güvenli dönüş ortamının sağlanmasına bağlı. Sekizinci yılını dolduran savaşın yarattığı ortam aksini göstermekle beraber, devam eden çatışmalar her geçen gün yeni kişilerin yerinden edilmesine ya da komşu ülkelere sığınmasına yol açıyor.

ABD’nin IŞİD’in yenilgiye uğratıldığına ve Suriye’de savaşın sona erdiğine yönelik yaklaşımların aksine İdlib’teki güncel durum göz önüne alındığında, göç hareketinin devam etmesi bekleniyor. Suriye’de kalıcı bir barış ortamı sağlanana kadar gönüllü geri dönüşün gündeme gelmesi mümkün değil. Suriyelilerin bayramda ülkelerine gitmelerinin temel sebepleri arasında; açık kapı uygulamasının artık olmadığı, yani gittiklerinde geri gelme şansı bulamadıkları için bayram süresince verilen serbest geçiş hakkını kullanmak istemeleri… Böylece hem geride kalmış yakınlarına ulaşma hem de memleketlerindeki son durumu görme imkanı buluyorlar.

‘Savaş Ortamı Sonlanmadı’

Suriyeli mültecilerin kurduğu Suriyeli Mültecilerle Dayanışma Derneği Başkanı Muhammed Ali Salih, Suriye’deki savaş ortamının sonlanmadığının altını çizerek, “Bazı bölgelerde bombalamalar devam ediyor, savaş uçakları hala kalkıyor. Çatışmanın olmadığı yerlerde de gerginlik devam ediyor, güven ortamı oluşmuş da değil. Hırsızlık ve intikam eylemleri de sürüyor. Yine alt yapı sorunu var. Gidenler, ziyaret veya seyahat amacıyla değil geride bıraktıklarını kontrol amacıyla gidiyorlar, evleri hala yerinde mi, yaşanabilir bir ortam var mı öğrenmek amacıyla gidiyorlar. Eğer ki bu ziyaretinde ortada bir güvenli ve yaşanabilir bir ortam görürse belki de ailesini yanına alarak geri dönecek” dedi.

‘Siyasi İttifak Ortamı Olmazsa Dönüşler Başlamaz’

Hala güvenli geri dönüşün koşullarının oluşmuş olmadığının de belirten Salih, “İdlip’in durumunu ele alırsak değil geri dönüş yeni mültecilerin Türkiye’ye doğru yol alması mümkün. Eğer başta rejim, muhalif gruplar ve uluslararası kurumlar siyasi bir ittifak ortamı oluşturmazsa geri dönüş de olmaz bunun için uzun yıllar gerekiyor. Ortada bir barış ortamını sağlayacak güç de yok. Çatışmalar bugün bile bitse ortada dönüşe uygun ekonomik bir ortam yok, tarımcılık ve hayvancılık bile mümkün değil. Sosyal medyada tepki gösterenler maalesef düşünmüyorlar, bu şartların hüküm sürdüğü bir ülkeye geri dönüş nasıl olsun. Acaba Türkiye’ye bu hale gelirse nereye kaçacaklar, elbette ki komşularına. Haksız yere suçlamadan önce bizi dinlemelerini istiyoruz” diye konuştu.

 ‘İzin belgesi yerine geri dönüş belgesi imzalatıldığı oldu’

Mülteci Der Başkanı Av. İrem Geçmez, Suriyelilere verilen bayram izninin sınırlı olduğunu bilgisini vererek,  “Bütün Suriyelilere verilen bir izin değil. Yaklaşık 20 bin civarı Suriyeliye ve özellikle orada bağlantısı bulunanlara verilen ve gidiş dönüş yol süreleri de hesaplanarak bayram süresi için verilen bir izin bu. Her ne kadar çeşitli nefret söylemleri bulunsa da aslında bu durum mülteci olarak ülkemize gelen Suriyelilerin ülkesi ile bağlantısının devam etmesi ve koşullar düzelince geri dönme ihtimalinin artmasını sağlamaktadır. Ancak burada değinilmesi gereken önemli bir husus da şu, her ne kadar bayram izni idari olarak verilmiş bir izin ve mültecilik statüsünü kanunen engelleyen bir durum olmasa da Göç İdaresi tarafından Türkçe okuma yazma bilmeyen kişilere izin belgesi yerine gönüllü geri dönüş formu imzalatılabilmektedir. Geçmişte bu uygulamanın örneği bulunmakta olup, bu durum Suriyelilerin ülkemizde sahip olduğu geçici koruma statüsünü kaybetmelerine neden olmaktadır” dedi.

Sosyal medyada yer alan nefret söylemleri genel olarak siyasetçilere hizmet ettiğini ifade eden Geçmez şunları söyledi, “Ülkede meydana gelen her türlü sosyal, ekonomik, siyasi sıkıntının sebebi olarak mülteciler gösterilmektedir ve bu noktada nefret söylemleri bunun hem nedeni hem de sonucu olmaktadır. Mültecilere yönelik söylemler, siyasi tavırların sonucu olarak ortaya çıkmakta ve toplumdaki algı bu söylemlerle şekillenmektedir. Örneğin, Suriyeli mültecilerin Müslüman kimlikleri ön plana çıkarıldığında ve söylemler buna yönelik olduğunda tavırlar farklı, mültecilere yapılan destek ya da sağlanan ekonomik yardım ve bu yardımların ülkede oluşturduğu yük vurgulandığında farklı olmaktadır”.