Dersim’de Gağan Kutlaması

Dersim halk inancında eski yılın uğurlanması yeni yılın karşılanması anlamına gelen Gağan Bayramı coşkuyla kutlandı.

Dersim’de 2018’in son gününde Gağan kutlandı. Dersim Seyit Rıza Meydanı’nda düzenlenen Gağan etkinliği büyük ilgi gördü.

Kar yağışı altında yapılan etkinlikte oyunlar oynandı, davul zurna çalındı. Yaşlı bir adam, gelin kılığına giren bir erkek ile onlara eşlik eden Arap, davul-zurna eşliğinde kent merkezindeki esnafları gezerek yiyecek topladı. Vatandaşların ilgi gösterdiği etkinlikte toplanan yiyecekler daha sonra katılımcılara dağıtıldı.

“Gağan Çok Eski Kültürel Bir Gelenek”

Etkinlikte konuşma yapan sanatçı Metin Kahraman, Gağan hakkında bir konuşma yaptı. Kahraman, Gağan’ın yeni yılın yanı sıra üç aylık ibadet takviminin başlangıç dönemi olduğunu da ifade ederek, “Bu aydan itibaren pirler, mürşitler, rayberler talipleri gezmeye başlarlar. Bu, 21 Mart’ta tamamlanır. 21 Aralık’ta, 21 Mart’ta koltuğa oturacak olan padişahın yıldızı gökyüzünde görülür. Oyunda yüzü karanlık olan arkadaş gelecek yılın padişahıdır. Beyaz sakallı amcamız geçen yıldır. Torbacımız var. Bir de gelinimiz var. Gelinimiz bu dünyayı temsil ediyor. Bu dünya bakidir, insanlar gelip geçicidir. Bu tabi ki bir oyun sadece. Asıl Gağan ayı ibadet ayıdır. Evden gidenler, gelinler, ailelerini ziyaret eder. Kirveler, musahipler birbirine gidip gelir. Bu 21 Mart’a kadar süren bir başlangıçtır” dedi.

“Gağan’ın, aynı zamanda fakirlere ve yoksullara sahip çıkmak olduğunu vurgulayan Kahraman “Gağan etkinliğinde toplanan eşyalar, yiyecekler yörede bulunan fakir ve yoksul ailelere dağıtılır. Fazlası toplanır ve hep birlikte yenilir. Gağan, Aleviler için çok eski kültürel bir gelenektir. Unutulmaya yüz tutmuştu biz bunu yaşatmak için çabalıyoruz.” dedi.

Gağan’nın çok eski bir gelenek olduğun ifade eden Alevi dedesi Hasan Sönmez, “Dersim’de bu ay Gağan ayıdır. Bu ayda lokmalar toplanır, yıl yenilendiği zaman Khal Fadike oyunu oynanır. Fadike eski yıl anlamına gelir. Her yıl bu oyunu oynarız, bu gelenek bu zamana kadar gelmiştir. Lokma topluyoruz, Hızır kılavuzunuz, yeni yılı getirdiği zaman gidip yeni kılavuzu getirir eskisini gönderir. Fadike, dünya anlamına gelir, dünyanın üstüne yeni kılavuz gelir eski kılavuz gider.” dedi.

Konuşmaların ardından Alevi dedesi Hasan Sönmez tarafından lokma duası verildi. Toplanan yiyeceklerin katılımcılara dağıtılmasının ardından etkinlik davul-zurna eşliğinde çekilen halaylarla sona erdi.

Gağan Hakkında

Dersim, Erzincan, Bingöl, Varto, Sivas yöresinde yaşayan Alevi Zazaların kadim geleneği olan Gağan Bayramı eski takvime göre her yıl 13 Aralık-13 Ocak tarihlerine denk geliyor.

Gağan: Zazaca’da Aralık ayına verilen isimdir. Gağan; eski yılın uğurlanması ve yeni gelen yıla merhaba anlamına geliyor.
Khal: Zazaca ihtiyar, yaşlı anlamına gelen bir kelimedir.