UNDP 2019 İnsani Gelişme Raporu’nun Tanıtımında Yeni Tür Eşitsizlikler Konuşuldu

Habitat Derneği ev sahipliğinde Facebook İstasyon binasında düzenlenen 2019 İnsani Gelişme Raporu’nun tanıtımında: uzman katılımcıların yorumlarıyla, Türkiye ve dünyadaki güncel gelişmeler ile yeni tür eşitsizlikler konuşuldu.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 1990 yılından bu yana hazırladığı İnsani Gelişme Raporu, ilk kez 2019 yılında insani gelişmede 21. yüzyıla özgü yeni tür eşitsizliklere odaklandı. İklim krizi ve teknolojinin yarattığı eşitsizliklere özel bir ağırlık verilerek hazırlanan rapor, dünyadaki eşitsizlikler.  gelir ve ortalamalar bugünün ötesinde bir yaklaşımla değerlendirdi.

Hatırlanacağı gibi, UNDP 2019 İnsani Gelişme Raporu Ankara’da 9 Aralık 2019 tarihinde yapılan bir toplantıda ilk kez tanıtılmıştı. 15 Ocak 2020 tarihinde İstanbul’da Habitat Derneği ev sahipliğinde Facebook İstasyon binasında düzenlenen 2019 İnsani Gelişme Raporu’nun tanıtımında ise, temel bulgu ve mesajlar, uzman katılımcıların yorumlarıyla, Türkiye ve dünyadaki güncel gelişmeler ile bağlantılı olarak değerlendirildi.

Türkiye 2019 UNDP İnsani Gelişme Endeksi’ne göre, ilk kez “çok yüksek insani gelişme” gösteren ülkeler kategorisinde yer aldı. İstanbul’da yapılan  tanıtım toplantısına katılan uzmanlar, özel sektör ve sivil toplum dâhil olmak üzere tüm kesim ve bireylerin işbirliği ile eşitsizliklerin üstesinden gelinebileceğini belirttiler.

Toplantının ev sahibi olan Habitat Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sezai Hazır, tüm sektörlerin, karar alıcıların ve bireylerin üzerinde ciddi olarak düşünmesi ve aksiyon alması gereken bir rapor olduğunu belirtti. Sezai Hazır konuşmasında, özel sektörün ve sivil toplumun UNDP İnsani Gelişme Raporu’nda işaret edilen yeni eşitsizlikler konusunda bir an önce harekete geçmesi gerektiğini vurgulayarak, en ücra köşedeki bireylerin de dâhil edilmesi gereken bir çabanın gerekliliğine dikkat çekti.

Eşitsizliğin Kaynakları: Toplumsal Cinsiyet, İklim Ve Teknoloji  

2019 İnsani Gelişme Raporu Tanıtım Sunumunda konuşan UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi, raporun temel bulgularını özetledi.

Raporun ana konuşmacısı olan Hedefler için İş Dünyası Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Boyner, “özel sektörde başarı kriterinin kar değil sosyal fayda olduğunu belirterek, her ekonomik kalkınmanın beraberinde sosyal kalkınmayı yaratmadığını hatırlattı. Boyner konuşmasında, 21. yüzyılın eşitsizlikleri, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, teknoloji ve iklim değişikliği başlıklarında özel sektörün sivil toplum ile işbirliği içinde çalışma zorunluluğuna dikkat çekti. Hedefler İçin İş Dünyası Platformu Başkanı sıfatıyla konuşan Boyner, üyelerinin küresel sorunlara yerel çözümler üretme yaklaşımıyla hareket ettiğini belirtti ve “insani gelişme endeksinde her alanda daha yüksek gelişmişliği hedeflemeliyiz. Biz özel sektör olarak işbirliğine hazırız” ifadelerini kullandı.

Raporun tanıtım etkinliğinin ardından İnsani Gelişme Raporu 2019 Tanıtım Toplantısı, TESEV Araştırma Direktörü Itır Akdoğan’ın yönettiği “Gelir, ortalama ve bugünün ötesinde : 21. yüzyılda insani gelişmedeki eşitsizlikler” paneli ile devam etti.

UDNP İnsani Gelişme Raporu’nu toplumsal cinsiyet eşitsizliği bakışıyla değerlendiren Ankara Üniversitesi İktisat Bölümü’nden Doç. Dr. Emel Memiş Parmaksız, sorunun “temelde güç ilişkilerinden ve güçlü olanın gücünü paylaşmak istemeyişinden” kaynaklandığını savundu. Memiş, pek çok ülkede toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda geriye gidişler olduğunu belirtti ve eşitsizlikten herkesin aynı şekilde etkilenmediğinden hareketle, toplumsal sistemin dönüşmesiyle meselenin çözüme kavuşturulabileceğine dikkat çekti. Prof. Memiş ayrıca, en temel eşitsizliğin kadınların karşılıksız bakım  (çocuk ve yaşlı) emeğinden kaynaklandığını söyleyerek, kadınların istihdama katılması önündeki önemli engellerden biri olan ve sıklıkla göz ardı edilen bir konuya temas etti.

İklim ve Eşitsizlikler konusunda konuşan Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü, Prof. Dr. Levent Kurnaz, iklim ile doğrudan alakalı görünmeyen pek çok konunun aslında, kısmen de olsa, iklim krizinden kaynaklandığını ; bu durumun sıcaklıkların artması ve buzulların erimesi ile birlikte yakın zamanda çok daha büyük eşitsizliklerin doğrudan sebebini oluşturacağını söyledi. Kurnaz, iklim krizinin hepimizi beraber öldüreceğini; bu yönüyle sıcaklıkların artması ile herkesin eşit şekilde etkilenecek olmasının bir tür eşitlenme sağladığını söyledi.

Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nde Prof. Dr. Cem Say ise Yapay Zeka ve Teknolojik Eşitsizlikler başlıklı konuşmasında, cep telefonu edinerek ve bu sayede bilgiye daha kolay erişerek, bir ölçüde eşitlenme sağlansa da; geniş bant ve hızlı internete erişim gibi konularda herkesin eşit faydalanmasını sağlanmanın güç olduğuna dikkat çekti. Türkiye’de teknolojinin yarattığı eşitsizliklerin giderilmesinde herkese teknoloji okuryazarlığı eğitiminin verilmesinin önemli bir başlangıç olacağını söyleyen Say, teknolojinin dünyayı değiştirmede sahip olduğu potansiyelin kullanılması ile eşitsizliklerin giderilmesinde oynayacağı pozitif role dikkat çekti.

UNDP İnsani Gelişme İndeksi 2019 Raporu’na buradan ulaşabilirsiniz. 

UNDP Raporu’na ilişkin Bilkent Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan ile Sivil Sayfalar için yapılan röportaja ise buradan ulaşabilirsiniz.