Adını Mottodan Alan Bir Dernek: Lider Kadın Derneği

İsmini "Her kadın bir liderdir." mottosundan alan Lider Kadın Derneği, Mardin'deki kadınlara ücretsiz hukuki danışmanlık ve psiko-sosyal destek sunuyor. Mardin'deki birçok kurumla işbirliği içinde olan, meslek edindirme kursları ve atölyeleri açan derneğin başkanı Leyla Onur Yanar ve iletişim sorumlusu Gülsüm Kaya ile çalışmalarını ve hedeflerini konuştuk. 

Kuruluş hikayenizden ve derneğin oluşum sürecinden bahsedebilir misiniz?

Gülsüm  Kaya: Kadın Derneği Başkanı Leyla Onur Yanar 20 yılı aşkın bir süredir kadın alanında çalışan çeşitli sivil toplum kuruluşlarında çalışmalar yürütmekteydi. Bu süreçte toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, hak ihlalleri, kadınlara yönelik şiddetin oldukça yoğun olduğunu gördü. Bu sorunların görünür olmadığının farkına varılmasıyla da önüne geçilmesi için çözümler üretmek gerektiğini düşünüyordu. Ancak toplum merkezinin yeterli imkanlarının olmaması ve daha fazla insana ulaşmak gerektiği fikri Leyla Hanımı alternatif yaratmaya itti.

Leyla Onur Yanar:  Uzun yıllar dezavantajlı kadınlarla çalıştım. Kadınların sorunlarına çözüm olmayı, toplumda kadınların sesini duyurmayı, var olduklarını ispatlayabilecekleri alanlar açmayı, kadınların güçlü yönlerini ön plana çıkararak yaşamlarını sürdürmelerini kendime amaç edindim. İlçemizde, Türkiye’de hatta dünyada yaşayan tüm kadınların bu tür sorunlarla baş etmeye çalıştığını ve yaşamlarının büyük çoğunluğunu eşitsizliklere karşı mücadele ederek, direnerek sürdürdüklerinin farkındayız. Bütün bunlar bende ‘her kadın bir liderdir’ düşüncesi yarattı. Derneğin ismi ile ilgili karar verme aşamasındayken bir eğitime katıldım. Katılmış olduğum eğitimde liderlik, güç, karar alma kabiliyeti gibi konular konuşuldu. Bu konular bana kadını çağrıştırdı. Ve eğitimden döndükten sonra derneğin adını ‘’Her kadın bir liderdir.’’ şiarıyla Lider Kadın Derneği yapmaya karar verdik. Başlangıçta kısa, orta ve uzun vadeli planlar yaptık. Dezavantajlı gruplardan başlayarak ihtiyaç analizleri yürüttük. İhtiyaç analizlerinin değerlendirilmesinin ardından çalışmalarımıza eğitimle başlamaya karar verdik. Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalık çalışmalarına başladık. Toplumsal Cinsiyet eşitliği konusunun önemli ayaklarından biri de kadınlar için istihdam alanları yaratmaktı. Bu nedenle SODES’e ‘’Geleceğim Elimde’’ isimli bir proje sunduk ve kabul edildi. Bu proje kapsamında ekonomik istihdam sağlamak amacıyla meslek edindirme atölyeleri açtık. Kadınların atölyelere katılımlarının önündeki engelleri de kaldırmak adına çocuk dostu alanlar oluşturduk. Bu atölyelere katılım sağlayan kadınların meslek edindirme faaliyetlerine ek olarak eğitime erişim konusunda da farkındalık çalışmaları yapılarak birçok kadının ilköğretim, lise ve üniversite eğitimlerinin tamamlanması sağlandı.

Neler yapıyorsunuz, çalışmalarınızdan bahsedebilir misiniz  nasıl bir boşluğu dolduruyorsunuz? 

Gülsüm Kaya: Bildiğiniz üzere geleneksel bir topluma sahip olan bölgemiz kadınlarının konumu yine bu geleneksel rollere göre şekillenmiş olup ev kadını veya annelik rollerini benimsemiş durumda. Erkeklerin birçoğu kamusal alanlara yönlendirilirken kadınların yaşam alanları ev, çocuk ve eş üçgeniyle sınırlandırılmış olup bu durum kadın için bir görev haline gelmekte. Kadınlarımız birçok noktada zorluklara göğüs germek zorunda kalıyorlar. Eğitime, sağlığa ve haklarına erişim konusunda çeşitli zorluklarla mücadele etmek zorundalar. GIZ ve ECHO tarafından fonlanan Lider Kadın Derneği yerel halkın yanında,  son yıllarda çeşitli sebeplerle yerlerinden edilen ve geçici koruma statüsü ile ülkemize yerleşen bireyleri de çalışmaları kapsamına dahil ediyor. Çalışmalar hem fırsat eşitliği hem de Toplumsal Cinsiyet odaklı planlandı. Bununla beraber  Kadın hakları, kadına yönelik yapılan her türlü ayrımcılıkla mücadele için temel haklara erişim ile ilgili farkındalık ve bilgilendirme faaliyetleri yürütüyoruz. 

Lider Kadın Derneği ücretsiz olarak katılımcılarına psiko-sosyal destek ve hukuki danışmanlık hizmeti vermekle beraber bünyesinde birçok atölyeyi de barındırmakta. Hedef kitlemiz toplumun en dezavantajlı kadınları olduğundan dolayı atölyelere katılımların düzenli sağlanması amacıyla derneğimiz bünyesinde ücretsiz servis hizmetleri de sağlanmaktadır. Bu atölyelerin amacı, kadınların mesleki becerilerini geliştirmelerine ve onların ekonomik bağımsızlıklarını kazanmalarına yardımcı olabilecek fırsatlar yaratmak. Atölyelere hem Suriyeli mülteci kadınların, hem de yerel halktan kadınların katılması, halklar arasındaki sosyal entegrasyonun sağlanmasına da katkı sağlıyor. Bu atölyelerden bazıları, etkili iletişim, biçki dikiş, hobi, spor, bilişim ve arbane atölyesi. Hedef kitlemiz toplumun en dezavantajlı kadınları olduğundan dolayı atölyelere katılımların düzenli sağlanması amacıyla derneğimiz bünyesinde ücretsiz servis hizmetleri de sağlanıyor. Toplumsal rollerden kaynaklı çocuk bakımını kadınların üstlenmiş olması bu çalışmaların önünde engel oluşturmaması amacıyla derneğimiz binasında çocuk dostu alanlar oluşturuldu. Derneğimiz bünyesinde, kadınlar atölyelere katılım sağlarken, 4-6 yaş arasındaki çocuklarını çocuk oyun atölyesine bırakabiliyor. Kadınlar bu atölyelerden faydalanırken çocuklar da nitelikli eğitmenler eşliğinde okul öncesi eğitim, bilişim, müzik, resim, spor, yüzme, satranç, akıl ve zekâ oyunları ile çeşitli kurs ve aktivitelerle destekleniyor. Atölyelerin yanı sıra çocuklar için Kültür sanat aktiviteleri, sirk gösterileri, tiyatro ve sinema gösterimleri gibi çeşitli etkinlikler düzenleyerek çocukların birbirleri ile iletişime geçecekleri, sosyalleşebilecekleri ortamlar yaratmaya çalışıyoruz.

Gelecek planlarınız neler, önümüzdeki süreç için neyi hedefliyorsunuz?

Leyla Onur Yanar: Lider Kadın Derneği çok yönlü hizmet veren hak temelli yaklaşımıyla insanların her türlü ihtiyaç ve sorunlarına cevap vermeyi amaçlayan ve çözüm odaklı yaklaşan bir dernek. Mardin/Kızıltepe ilçesi özelinde cinsiyete yönelik eşitsizliğin azaltıldığı, kadına yönelik yapılan her türlü ayrımcılığın önüne geçildiği, kadının toplumdaki yerinin görünür hale gelerek söz hakkına sahip olduğu, toplumsal güven ve huzur ortamının oluşturulduğu bir toplum oluşturma hedefi taşır.

Haklarını bilen, hakları için mücadele eden kadınlar için çaba sarf ederek daha güçlü kadınlardan oluşan bir toplum yaratma gayesini taşıyor. Meslek edindirme atölyeleri ile kadının istihdam edilme oranının yükseltilerek kadının ekonomik açıdan da güçlendirilmesi için çaba sarfediyor..

Kendi ilinizde sizinle aynı alanda çalışan başka dernekler var mı? Birbirinizden haberdar mısınız? birlikte çalışabiliyor musunuz? Neler yapıyorsunuz?

Gülsüm Kaya: Muhtarları, Kızıltepe Belediyesi, Kızıltepe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Kızıltepe Toplum Sağlığı Merkezi, Kızıltepe Aile Çalışma ve Sosyal Politikalar İlçe Müdürlüğü, Welthungerhilfe, GIZ, ECHO, MOKİD, KAMER, AAR Japan, Her Yerde Sanat Derneği, Kızıltepe Engelliler Derneği, Kızıltepe Toplumsal Dayanışma Federasyonu, Kızıltepe Esnaf ve Sanatkârlar Odası gibi birçok kurum ve STK ile güçlü  işbirlikleri olmuş ve Toplum yararına birçok çalışma yürüttük ve yürütmeyi hedefliyoruz.

Mardin ili kapsamında mültecilere yönelik çalışmalar yürüten tüm STK’ların içerisinde bulunduğu bir network ağı oluşturuldu. Derneğimiz de bu ağın katılımcısı. Bu STK’lar her ay düzenli olarak bir araya geliyor ve kendi merkezlerinde yürüttükleri çalışmalarla ilgili bilgi ve deneyim paylaşımı yapıyorlar. Ayrıca karşılaştıkları zor veya farklı vakalar ile ilgili de analizler yapılıyor. Bunların yanı sıra STK’larla birçok alanda işbirlikleri yapmaktayız. Bu işbirliği bazen eğitim, bazen farkındalık çalışmaları ve bazen de sosyokültürel aktiviteler oluyor.

Nasıl ayakta kalıyorsunuz, sürdürülebilirliği nasıl sağlıyorsunuz? 

Leyla Onur Yanar: Lider Kadın Derneği 2014’te ilk projesini (kadın istihdam projesi) SODES’e sunmuştu ve bu projenin kabul edilmesiyle çalışmalarına başladı. Şu anda ise Lider Kadın Derneği GIZ ve ECHO gibi uluslararası kuruluşlar tarafından finanse edilen projeler yürütüyor.

Sivil toplumun en büyük sorunu nelerdir? Önünüze nasıl engeller çıkıyor ve bu engelleri nasıl aşıyorsunuz? Mardin’de kadın meselesini çalışmanın zorlukları nelerdir?

Gülsüm Kaya: Sivil toplum kuruluşları için en önemli sorunlardan biri kamusal alanda yaşanan iletişim sıkıntıları. STK’lar kişileri hakları, yasal sorumluluklar veya ihtiyaçları konusunda yönlendirirken çoğu zaman kamusal engellerle karşılaşabiliyor. Ayrıca savunuculuk faaliyetleri yürütülürken kamu çalışanlarının alanlarında yetkin olmaması veya hali hazırda var olan problemleri veya güncellemeleri takip etmemeleri hizmete erişim konusunda sorunlar yaşanmasına sebep oluyor. 

 STK’lar genellikle yönlendirme, savunuculuk yapma, koruma, farkındalık yaratma ve kapasite geliştirme çalışmaları yapmakta. Ancak sahada ihtiyaç sahiplerinin fazla olması ve sivil toplum farkındalığının düşük olması sebebiyle insanlar STK’ları sadece maddi yardım sunan merkezler olarak değerlendiriyor. Dolayısıyla beklentileri tamamen bu yöne yoğunlaşıyor. Bunun yanında hizmet sunarken bu beklentinin karşılanmaması/karşılanamaması kişilerin kendilerini çekmelerine hizmete kapalı hale gelmelerine dolayısıyla ihtiyaç sahibi kimseye ulaşamamıza sebep olabiliyor çoğu zaman.

Tüm bunların yanı sıra Mardin’ de kadın çalışmaları yürütmenin de farklı zorlukları var. Kadınların toplumsal yapı itibariyle geleneksel bağlar içerisinde olmaları, geleneksel zihniyetten oldukça fazla etkilenmelerine sebep oluyor. Farkındalık çalışmaları uzun vadede zaman alabiliyor. Bazen kadınlar öğrendiklerine veya doğru bildiklerinin tartışılmasına karşı savunma mekanizmasını harekete geçirip tartışmaları reddedebiliyor.  Hem toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin mağduru olan hem de toplumsal yapıya direnemeyen kadınların özgüven konusunda da sıkıntı yaşadıkları dolayısıyla çoğu zaman daha çekingen davranabildikleri de görülüyor.