“Bir Daha Yaşanmasın Diye” Madımak Utanç Müzesi Kuruluyor

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği (PSAKD) öncülüğündeki Alevi dernekleri, Ankara’da ‘Madımak Utanç Müzesi’ni kuruyor. 25 yıl önce yakılan Madımak Oteli’nde, 33 aydının yaşamını kaybetmesi nedeniyle yıllardır otelin müzeye dönüşmesi talepleri göz ardı edilen Alevi dernekleri, Ankara’daki müze için çalışmalara başladı. 10 milyon TL’ye mal olacak müze için onaylı bir hesap açılırken, müze arazisi belirlendi ve çalışmalara başlandı. Ankara’da 2 yıl içinde açılması planlanan ‘Madımak Utanç Müzesi’ ile ilgili, PSAKD Başkanı Gani Kaplan ile görüştük.

Ankara’da müze kurma fikri ilk ne zaman doğdu? Bu konuyla ilgili ne kadar süredir çalışıyorsunuz?

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı olarak bu çalışmalarınız için, tüm Aleviler adına size teşekkürlerimi iletiyorum. Bu topraklarda Alevi olmak her ne kadar zor olsa da belki de ondan daha zor olan bir şey daha var ki, o da sesimizin duyulmaması ve kendi yalnızlığımız içerisinde kendi çığlıklarımızla yaşamaya mahkûm edilmiş olmamız.

Madımak Katliamı’ndan bu yana çeyrek asır geçti. Bu ülkenin Alevileri olarak suçluların yakalanmalarını ve tam 25 yıldır hem yüreklerimizde, hem de Madımak’ta yanmakta olan yangının sönmesi için adil bir yargılanma bekledik. Madımak Alevilerin uğradığı ne ilk ne de son katliamdır. Çok uzun bir zaman dilimini incelemeye gerek var mı?

Sadece son elli yıla baktığımızda, 18 Nisan 1978 Malatya Katliamı, 3-7 Eylül 1978 Sivas Katliamı, 9-24 Aralık Maraş Katliamı, 3-4 Temmuz 1980 Çorum Katliamı, 2 Temmuz 1993 Madımak Katliamı, 12 Mart 1995 Gazi Katliamı ilk akla gelen katliamlar.

Biz 2 Temmuz 1993 Katliamı’nı yaşadığımız günden itibaren “Madımak Utanç Müzesi olmalı” talebimizi haykırdık. Bunu her zeminde, her platformda dile getirdik. Hatırlatmamızda fayda var: Yine aynı yıl, yani 1993 yılının 29 Mayıs’ında, Almanya’nın Solingen şehrinde, Türklerin yaşadığı bir ev kundaklanmış ve Genç ailesinin 5 ferdi yakılarak öldürülmüştür. Solingen katliamının ardından, olayın yaşandığı ev müze haline getirilmiş ve “Ey Alman halkı, insanlığa yaşattığın utancı hatırla” anlamına gelen bir tabela asılmıştır.

Oysa bizlerin 25 yıldır ‘Madımak Utanç Müzesi olmalı’ talebimiz karşılıksız kaldı. Bizim Alevi-Bektaşi örgütlerimizin içinde onlarca Sünni arkadaşımız var. Ancak ne yazık ki Sünni STK’lardan hiçbir şekilde destek görmedik. Bu coğrafya Alevilere sağır, dilsiz ve kör.

Tam 25 yıldır yetkili makamlarla sayısız görüşmeler yaptık ama sonuç alamadık. Geldiğimiz noktada katliamın yaşandığı Madımak Oteli, Bilim ve Kültür Merkezi yapıldı. Otelin lobisinde bir anı bölümü oluşturuldu ve Madımak Oteli’nde katledilen 33 aydın ve 2 otel personelinin yanı sıra, oteli ateşe veren katillerden olan 2 kişinin de adının bulunduğu bir levha asıldı. Düşünebiliyor musunuz? Bizi katledenlerle birlikte şehitlerimizin adı aynı levhada. Bu bile Alevilere saygı gösterilmediğinin en somut göstergesi. Oysa bizler otelin kamulaştırılmasını ve ‘Utanç Müzesi’ yapılmasını talep ediyorduk.

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği olarak Sivas’ta Madımak Oteli’nin ‘Utanç Müzesi’ olması talebimizden hiç vazgeçmedik ve vazgeçmeyeceğiz de. Ancak mademki Sivas ısrarımız karşılıksız kalıyor, o zaman bizler de bu müzeyi yapabileceğimiz her yerde yaparız, diye düşündük ve bu düşüncelerimizi hayata geçirmeye karar verdik. Yaklaşık olarak bir yıldır müze çalışmalarımızı hızlandırdık. Bizimle beraber olmak isteyen ve bize destek olan yol arkadaşlarımızla böyle bir yola koyulduk ve güzel de yol aldık.

Müzenin İki Yılda Bitirilmesi Planlanıyor

Müze için sizin öncülüğünüzde bir ekip oluşturuldu. Ekipte başka kimler var?Müzenin açılışıyla ilgili takviminiz nasıl?

Evet, Ankara’da bir müze düşüncemiz netleşince artık yol almamız gerektiğine karar verdik ve Madımak Müze Komitesi isimli bir komite oluşturduk. GYK üyemiz Alaattin Türkoğlu, Müze Komitesi Genel Koordinatörü olarak görev yapıyor. Genel Koordinatör Alaattin Türkoğlu ile birlikte GYK üyemiz Onur Kaya ve Denetim Kurulu Başkanımız İsmail Ateş, Müze Komitesi Yönetim Kurulu Üyesi olarak bu komitenin yürütmesini oluşturuyor. Komitede Haydar Yılmaz, Hikmet Parlak, Hüseyin Karaba, Gülizar Aysun Yiğit, Asuman Tecirlioğlu, Serdar Doğan, Murat Daşkın, Özge Özcan Diken, Mehmet Ali Ayyıldız, Orhan Tüleylioğlu, Arif Balaban da aktif olarak görev yapıyor.

Tabii ki ekip sadece bu kişilerden oluşmuyor. Madımak Müze Komitesi’ne bağlı olarak çalışan birden fazla komisyon var. Bu projenin hayata geçmesi için hepimize farklı görevler düşüyor ve hepimiz görevimizi ve sorumluluklarımızı bilerek çalışmalarımıza devam ediyoruz. Kabul edersiniz ki bürokratik görüşmeler yapmak ve yasal düzenlemeleri takip edip sonuca götürmek bu örgütün genel başkanı olarak bana düşüyor. Ben daha çok, bu bürokratik görüşmeleri yaparak arkadaşlarımın yolunu açıyorum. Müzenin yapılacağı alanı uzun ve ısrarlı görüşmelerin ardından alabildik mesela. Burada Çankaya Belediye Başkanı Sayın Alper Taşdelen’ e sizler aracılığı ile de teşekkür etmek istiyorum.

Heykeltıraş arkadaşımız Murat Dalkılıç, Madımak şehitlerimizin 33  balmumu heykelinin yapımından sorumlu. Koca çınar Asım Bezirci’ye ait balmumu heykelin yapımı tamamlandı ve Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Merkezi’miz de yerini aldı. Murat Hoca ve ekibi, İnci Türk’e ait heykeli de tamamlamak üzere. Yakın zamanda İnci Türk’ün heykeli de dernek genel merkezimizde yerini alacak.

Ressam arkadaşlarımız Asuman Tecirlioğlu ve Gülizar Aysun Yiğit, 33 şehidimizin kara kalem tablolarını yapıyor. Hazırlamış olduğumuz müze tanıtım kataloğunda bu kara kalem portre çalışmalarını görebilirsiniz.

Elbette yapılacak çok fazla işimiz var, her şeyden evvel ‘Madımak müze oluyor’ sloganı ile kamuoyunu bilgilendirmek ve projemizi anlatmak. Çünkü bu proje büyük bir proje. Ve biz bunu tek başımıza değil, çoğulcu olarak yapmak istiyoruz. Planlamalarımız tutarsa eğer, tabii ki hedeflediğimiz destekleri alabilirsek, en fazla 2 yıl içerisinde Ankara’da ‘Madımak Utanç Müzesi’ açılışını yapmış oluruz, diye düşünüyoruz.

Müzede Katliamın Canlandırılacağı Bir Bölüm Olacak

Nasıl bir müze planlanıyor? İçerisinde neler olacak? 2 Temmuz, ziyaretçilere nasıl yaşatılacak?

Çankaya Belediyesi’nin tahsis etmiş olduğu arazi 1,5-2 dönüm civarında. Müze iki ana bölümden olacak. Müze bölümü ve yönetim bölümü. Yönetim bölümünde PSAKD ve Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF) genel merkezleri yer alacak. Bir tane dijital kütüphane bulunacak. Böylece, sadece müzeyi gezmeye gelenlere değil, diğer zamanlarda da gençlere, öğrencilere, araştırma yapmak isteyen herkese hizmet veren bir kütüphanemiz olacak. Bir sinema odası bulunacak ve bu odada katliamların anlatıldığı belgesel ve sinema gösterimleri yapılacak.

Madımak’ta katledilen 33 şehidimizin balmumu heykeli olacak ve 33 şehidimizin eşyaları da aynı bölümde yer alacak. Asım Bezirci’nin kitaplarını da, Asaf Koçak’ın karikatürlerini de göreceksiniz. Behçet Aysan’ın şiirlerini okuyup Hasret Gültekin’in bağlamasını da dinleyeceksiniz.

Müzede bir bölüm daha olacak. Bu bölüm de Madımak Katliamı yeniden yaşatılacak. Bu bölüme, belli bir yaşın altındaki çocukların ve astım ve kalp rahatsızlığı gibi hastalıkları olanların girişi mümkün olmayacak. Sıcaklığı, insan bünyesinin kaldırabileceği en yüksek derecelerde olacak ve is kokacak. Katliamın yapıldığı gün, 2 Temmuz 1993 günü Madımak önünde atılan sloganlar, bağrışmalar, duman ve is kokuları olacak. Yani 2 Temmuz 1993 gününü müzeyi ziyaret eden tüm ziyaretçilerin yaşamasını istiyoruz.

Müzenin yaklaşık 10 milyon TL’ye mal olacağı söyleniyor. Bununla ilgili ‘Madımak Müze Oluyor’ hesabı açıldı. Bugüne dek hesapta ne kadar para birikti?

Şu anki hesaplamalarımız bu yönde, ama ülkemiz kırılgan bir ekonomiye sahip. Bu yüzden maliyetlerin daha yukarılara çıkacağını tahmin ediyoruz.‘Madımak Müze Oluyor’ isimli İş Bankası’nda TR54 0006 4000 0014 2670 4622 40 İBAN numaralı bir hesap açtık, ancak öyle çok fazla bir birikim oluşmadı. Çünkü biz henüz kamuoyu ile bu konuda bir paylaşım yapmadık ve bir yardım kampanyası başlatmadık. Bu projeyi çok dikkatli bir şekilde yürütüyoruz. Kolay değil, en az 10 milyon lira toplamalıyız. Bu yüzden titiz ve dikkatli olmak zorundayız.

Madımak Oteli müzeye dönüştürülmedi. Ankara’da planladığınız müzeyle ilgili kimlerden destek gördünüz? Karşı çıkanlar oldu mu?

Başta Çankaya Belediye Başkanı Alper Taşdelen, CHP Genel Başkan Yardımcısı Yıldırım Kata ve 25. dönem milletvekili Aylin Nazlıaka, projenin başından bu yana bizimle olan ve bizden desteklerini esirgemeyen yol arkadaşlarımız.

Ayrıca bir konuya açıklık getirmek zorundayız: Biz Madımak Oteli’nin ‘Utanç Müzesi’ olması projemizden hiç vazgeçmedik ve vazgeçmeyeceğiz. Bunun altının çizilmesini istiyoruz. Bırakın ‘utanç müzelerimizi’ her yere yapalım. Yapalım ki bu katliamlar unutulmasın. Bakın iddia ediyor ve biliyorum ki, eğer ‘Madımak Utanç Müzesi’ zamanında yapılmış olsaydı, Ankara Çubuk’ta, şehit cenazesinde CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na o saldırı yapılmayacaktı. Orada en tehlikeli şey, atılan yumruk değildir. Oradaki kalabalığın içerisinde bulunan bir kadının attığı çığlığı hatırlıyor musunuz? “Yakın, bu evi yakın” diye haykırıyordu. İşte bu histerik çığlık, yapanın yanına kâr kalmasından dolayı atılıyor. Bu linç kültürü, birilerinin genetiğinde yaşıyor. Onlar biliyor ki kendisi gibi düşünmeyen herkesin linç edilmesi, yakılması, katledilmesi hükümet edenlerce destekleniyor, sırtları okşanıyor ve zaman aşımına uğruyor.

Biz, intikam almak için değil, bir daha bu tür katliamların yaşanmaması için Madımak ‘Utanç Müzesi’ olana kadar mücadelemize devam edeceğiz.