Kanada ve İran Türkiye’ye örnek

Kadın hakları çerçevesinden 2015 yılına geri dönüp baktığımızda Kanada Başbakanı Justin Trudeau’yla göz göze gelmemek mümkün değil. Hem LGBTi hakları konusundaki açıklamaları ve tavırları, hem de “doğal ve rahat” hareketleriyle öne çıkan Kanada Başbakanı, kadınlar söz konusu olduğunda da lafını sakınmadı. Oluşturduğu kabinede ırk dengesine ve engelli temsiliyetine de önem veren Trudeau, aynı zamanda bu […]

Kadın hakları çerçevesinden 2015 yılına geri dönüp baktığımızda Kanada Başbakanı Justin Trudeau’yla göz göze gelmemek mümkün değil. Hem LGBTi hakları konusundaki açıklamaları ve tavırları, hem de “doğal ve rahat” hareketleriyle öne çıkan Kanada Başbakanı, kadınlar söz konusu olduğunda da lafını sakınmadı. Oluşturduğu kabinede ırk dengesine ve engelli temsiliyetine de önem veren Trudeau, aynı zamanda bu kabinede kadın ve erkeklerin sayıca eşit olmasını da sağladı. Bunun üzerine bir gazeteciden gelen “Cinsiyet anlamında dengeli bir kabine oluşturmak sizin için neden bu kadar önemliydi?” sorusuna “Çünkü yıl 2015” diye cevap veren Trudeau bir süredir politikacılardan duymayı özlemle beklediğimiz bir tablonun örgütleyicisi ve parçası oldu.

Burada Trudeau güzellemesi yapmak niyetinde değiliz pek tabii. Ama aslında şimdiye kadar çoktan olağanlaşması gereken ve kadınların uğrunda büyük mücadeleler verdiği –en azından- sayıca eşitlik ilkesine uyma noktasında hassasiyet göstermenin bile büyük bir olay olduğu bir Dünya’da yaşadığımızı hatırlatmak istedik. Aynı zamanda her ne kadar bu bir “şov”un parçası haline geliyormuş hissi verse de bir erkeğin kendi erkeklik kimliğiyle hesaplaştığı ve bunu kamuyla paylaştığı bir görüntü çizilmesi oldukça kayda değer bir gelişme olarak karşımızda duruyor[1].

İran Cumhurbaşkanı Ruhani de şaşırttı

Yakın bir zamanda benzer bir çıkışı şaşırtıcı bir şekilde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’den de duyduk. Ruhani “Çocuk yetiştirmek, kadının olduğu kadar erkeklerin de işidir. İstihdam dünyası iki cinsiyete de açık olmalıdır”[2] sözleriyle Ortadoğu coğrafyasındaki birçok ülke başkanının ağzından duymaya alışık olmadığımız bir söylemi Tahran’da kadınlarla ilgili bir konferansta dinleyicileriyle paylaştı. İstihdam vurgusu üzerinden “kadınların ucuz emeğine ihtiyaç” olarak da okunabilecek bu açıklama, nasıl olursa olsun İran coğrafyasında önemli bir söylem değişiminin, dolayısıyla da kadınlar için oldukça önemli bir kapının açılmasına işaret etmektedir. Tarih içerisinde de gördüğümüz gibi kadınlar için bu küçük çatlaklar, yine kadınlar tarafından oldukça büyük mücadelelere dönüştürülebilmektedir.

Kanada 1., İran 104., Türkiye 105. sırada

Dünya’nın iki ucundan ele aldığımız bu iki örneği Türkiye’nin ve Türkiye’deki politikacıların halihazırdaki tutumlarıyla karşılaştırdığımızda buna şahitlik edenleri oldukça karanlık bir ruh haline sokuyor. Bu iki söylemsel gelişmenin yanı sıra rakamlara baktığımızda da durum pek iç açıcı değil ne yazık ki: Küresel cinsiyet farkı endeksine[3] göre eğitime erişimde Kanada 1. sırada iken İran 104. sırada ve Türkiye ise 105. sırada. Ekonomik katılım ve olanaklar üzerinden yapılan sıralamada ise Kanada 17. Olurken Türkiye 132. sırada ve İran da onu 139. sırada, yakından takip ediyor. Aynı zamanda İnsani Gelişmişlik Raporuna göre en az ortaöğretim seviyesinde eğitim görmüş kadınların erkeklere oranı Kanada’da birbirine eşitken Türkiye’de bu oran 2013 yılında 0.65’e düşüyor; İran’da da bunun aksi bir durum gözleniyor ve 2010’da 0.68 olan oran (ki Türkiye’nin 2013 oranından yüksek) 2013’te 0.92’ye kadar çıkıyor. Bu raporun bir parçası olan cinsiyet farkı gelişimi indeksi sıralamasında ise 2010 yılında sırasıyla 24., 118. Ve 128. Sıralarda olan Kanada, Türkiye ve İran, 2014 yılına gelindiğinde 9, 72 ve 70. Sıralara yerleşiyorlar ve İran, Türkiye’nin önüne geçiyor.[4]

Tüm bu tablo eşliğinde, 2016 8 Mart’ında hangi devlet büyüklerinin hangi açıklamalarıyla karşılaşacağımızı bilmiyoruz, ama umuyoruz ki dünya üzerindeki söylemsel değişimi içeren “trend” takip edilir, kadınların güçlenmesinin önündeki engeller, en azından söylemsel düzeydeki engeller azalır.

[1] http://www.huffingtonpost.ca/2015/11/04/justin-trudeau-gender-parity-because-it-s-2015_n_8474386.html?ncid=tweetlnkushpmg00000067

[2] http://www.dw.com/tr/ruhani-kadın-haklarını-savundu/a-19032055

[3] http://knoema.com/GGGI2015/global-gender-gap-index-2014

[4] http://knoema.com/HDR2015/human-development-report-1980-2014