Hayat Ağacı Kadın Kooperatifi’nin Ektiği Tohumlar Filizleniyor

Mersin’de faaliyet gösteren Hayat Ağacı Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi  Başkanı Bedia Çaka ile kooperatifleşme sürecini kadın deneyimi üzerinden değerlendiren bir söyleşi gerçekleştirdik. Çaka, hedefleri arasında kadın kooperatiflerine olan bakış açısını değiştirmeyi gösterirken kadınlara ürettikleri ürünleri değerlendireceği alanlar yaratacaklarını belirtiyor.

Öncelikle Hayat Ağacı Kadın Kooperatif’i ne zaman kuruldu?

Ben Bedia Çaka Hayat Ağacı Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifinin başkanıyım. Aynı zamanda eğitimciyim. Kooperatifimiz kendi çabalarıyla ürettiği ürünleri sokaklarda, kermeslerde, sergilerde, belediyenin açtığı stantlarda satarak ev ekonomisine katkıda bulunan, süreçlerde yaşadığı sorunları paylaşmak için evlerde toplanan bir grup kadın tarafından 2015 yılında kuruldu.

Kooperatif’in temel hedefleri neler peki?

Kooperatifçilik fikri işbirliği düşüncesiyle ortaya çıkmış toplum temelli, demokratik özelliklere sahip olan, değişen koşullara çabucak uyum gösterebilen, katılımcı ilişki ağına sahip yerel ihtiyaçlara önem veren bir yapı. Bizce Kadın kooperatifleri bu tanımdan çok fazlası. Daha kapsamlı daha özerk alanı ifade ediyor.

Bu bakış açısı bizim hedeflerimizle çok ilişkili. Bu nedenle Hayat Ağacı Kadın Kooperatifi olarak temel hedeflerimiz kadınların kadınlık bilincini geliştirmesine katkı sunarak ev ve kentsel yaşamın içerisinde konumlarının güçlendirilmesine, kadınlık sorunlarının ve yasal haklarının farkında olmasına, ekonomik, sosyal ve siyasal yaşama hazırlanmasına, bu alanlarda yerini almasına yönelik destek sağlayacak mesleki eğitim ve hizmet vermek. Kadınlara ürettikleri ürünleri değerlendireceği alanlar yaratmak. Biz Kadın kooperatiflerine bakış açısını da değiştirmeyi hedefliyoruz. Kadınların ürettiği alanlar yine cinsiyetçi iş paylaşımı üzerinden yürüyor, çünkü kadın yıllardır kendine dayatılan alanlarda beceri geliştiriyor kooperatifçilik üretim alanları yemek yapma, el işi yapma, gıda vb. konulara yönelik oluyor. Hayat Ağacı Kadın Kooperatifi zaman içerisinde kadınları yemek yapmaktan, el işi yapmaktan, çocuk bakım hizmetleri gibi alanlardan çok daha farklı alanlarda üretime yönlendirmeyi hedefliyor.

Sizce Türkiye’de kadın kooperatifleri kendi içinde dayanışma kurabilmeyi başardı mı? Son durum nedir?

Aslında kadın kooperatifleri bir ülkede yoksullukla mücadele ederken hem istihdam alanları yaratır hem de toplumsal cinsiyet eşitliği sağlar. Bu anlamda ülkemizde bunu başarmış kadın kooperatifi örnekleri var. Biz de onların bilgi ve birikimlerinden faydalanmak için işbirliğine hazırız ve iletişim halindeyiz. Dayanışma konusunda yerel çabalar olsa da Türkiye’de kadın kooperatifleri kendi içinde dayanışmayı güçlendirme ve büyütme konusunda istediğimiz yerde değil fakat bunun nedenini sadece kadın kooperatiflerine bağlamak haksızlık olur. Bu sadece yerel ya da bölgesel çabalarla değil devletin bu alanlara yönelik politikalar geliştirmesi ile mümkündür. Bunun için Türkiye’deki kadın üretim kooperatiflerini buluşturacak, iletişimlerini güçlendirecek etkinlik, çalıştay vs yapmak gerekiyor.

“Hayatın Her Alanında Her Yerdeyiz”  cümlesi bize ne anlatıyor?

Hayat Ağacı Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi olarak biz yaşamı dar kapsamlı bir alan gibi görmüyoruz, çok daha büyük bir alan. Bir dünya… Bulunduğumuz her yerde evlerimizde, okullarımızda, sokaklarımızda, üretim alanlarımızda yani nefes aldığımız her alanda önce yaşadığımız çevreyi sonra dünyayı iyileştirme çabamız var. Bunu nasıl yapacağımıza gelince üreterek, kadın bilincini ve kadın dayanışmasını güçlendirerek yapacağız. Çünkü biz biliyoruz ki inancı, kimliği, statüsü ne olursa olsun kadının olduğu yer güçlüdür, saygındır, yaşanırdır. Kadın güçlenirse toplum güçlenir, ülke güçlenir.

Kadın Kooperatifçiliği’nin kadınların kamusal alanda hak ve taleplerini dile getirme biçimlerini güçlendirdiğine inanıyorsunuz. Bununla ilgili bir örnek verebilir misiniz?

Buna çok inanıyoruz, nedenine gelince biz kadınları üretim alanına sokarak ve onlara istihdam alanları yaratarak “Sen başarabilirsin, yeterlisin ve güçlüsün” duygusunu, güvenini veriyoruz. En önemlisi geleneksel yapının, yanlış politikaların kadını bu kadar silikleştirdiği yerde “Varım, yapabilirim ve değerliyim!” diyor kadın. Böyle bir bilinç kamusal alana da yansıyor. Haklarını talep etmeyi biliyor.”Hayır!” diyor. Daha da önemlisi tek başına olmadığını birlikte bir güç olduğunu fark ediyor. Özellikle günlük yaşamın içerisinden gelen ilk defa evinden çıkan kadın arkadaşlarda bu gücü daha da fark ediyoruz.

Bu güç kamunun da kadını görmesini zorunlu kılıyor.

Mersin Kadın Kooperatifçiliğin Geliştirme Çalıştay’ına katıldınız. Çalıştay nasıl geçti, kararlar hakkında bize bilgi verebilir misiniz?

Mersin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü,  Ticaret İl Müdürlüğü ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Mersin Büyükşehir Belediyesi ve Hayat Ağacı Kadın Üretim Kooperatifi olarak “Kadın Kooperatifçiliğinin Güçlendirilmesi Çalıştayı” düzenledik.

Özellikle çalıştayın hazırlık süreci bizim için çok değerliydi. Fikir alışverişleri, deneyim paylaşımları farklı öneriler yolumuzu açtı. Özellikle devlet kurumlarının kadın kooperatifçiliğinin güçlendirilmesini hedef olarak önlerine koymaları bizleri umutlandırdı. Masalarda belirlenen konuların farklı kurum, kuruluş ve STK ’lar ile tartıştık. Problem alanlarına yönelik çözüm önerilerimizi sunduk. Sanırım kısa bir süre sonra çalıştayın raporu yayınlanacak.

Sonuç olarak dün olduğu gibi gelecekte de bilgi ve deneyim paylaşımını artırarak, iletişim kanallarımızı güçlendirerek, sosyal ve ekonomik girişim kapasitelerimizi geliştirerek, yerel yönetimler ve bu alana yönelik çalışan kişi, kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütleriyle güç birliği yapmayı sağlayarak hayatı yeniden birlikte öreceğiz. 

Hem kendi hayatlarımızı hem de yaşadığımız çevreyi ve dünyayı iyileştirme zamanı…