Referandom: Sivil Katılımı Artırmayı Amaçlayan Politik Sosyal Platform

Yola, politik sosyal bir platform olarak çıkan Referandom ekibinden Kadir Yağız Çetin ile konuştuk. Gönüllü içerik oluşturacak ve araştırma yapacak kişilerin desteğine ihtiyaç duyduklarını söyleyen Çetin, özellikle master ve doktora tezi yazmış kişileri Referandom ekibine katılmaya çağırıyor.  

Şubat ayında Referandom adıyla yeni bir politik sosyal bir platform kuruldu. Karar alma süreçlerinin şeffaf, kolay izlenir ve katılımcı hale getirilmesini hedefleyen Referandom ekibi, TBMM ile İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediye Meclisleri canlı yayınlarını ve genel kurul tutanaklarını takip ediyor; oturumlarda oylanan önerge ve kanun tekliflerini analiz ediyor ve teklifleri sadeleştirerek tek paragraflık bir metin haline getiriyor.

Referandom, karar alıcıları denetlemeyi kolaylaştırarak sivil katılımı artırmayı hedefliyor. Yakın zamanda dernek statüsü kazanacak olan Referandom, “bağımsız siyasi ağ” misyonunu gerçekleştirmek için içerik oluşturacak ve akademik araştırma yapacak kişilerin katkısına ihtiyaç duyuyor.

“Meclislerin takibini kolaylaştırmak için buradayız” diyen Referandom ekibi, ağırlıklı olarak Boğaziçi, Galatasaray, Ankara üniversitelerinde politika, sosyoloji ve hukuk bölümlerinde okuyan öğrencilerden oluşuyor.

Referandom, TBMM ve büyükşehir belediye meclislerinde görüşülen teklifleri oylayıp sanal bir meclis haline getiriyor. Hazırlamakta oldukları mobil uygulamalar ile imza kampanyaları başlatmayı tasarlayan Referandom ekibinden Kadir Yağız Çetin ile konuştuk. Gönüllü içerik oluşturacak ve araştırma yapacak kişilerin desteğine ihtiyaç duyduklarını söyleyen Çetin, özellikle master ve doktora tezi yazmış kişileri Referandom ekibine katılmaya çağırıyor.  

“Karar Alma Süreçlerinin Şeffaf, Kolay İzlenir ve Katılımcı Hale Getirilmesi” 

Referandom kimlerden oluşuyor? 

Biz üniversite öğrencisi 20’li yaşlarının başında kişileriz. Ben siyaset biliminden ziyade, teknoloji ve teknolojinin sosyal fayda için kullanılmasıyla fazlasıyla ilgiliyim. Demokrasi teknolojileri, oy verme sistemleri ve sivil toplum araçları 3-4 yıldan uzun süredir odağımda olan konular.  

Referandom ağırlıklı olarak, akademik kariyer planlayan ve Boğaziçi, Galatasaray, Ankara gibi Türkiye’nin sayılı üniversitelerinde politika, sosyoloji ve hukuk alanlarında okuyan kişilerden oluşuyor.

Adınız neden Referandom? 

Aslında Referandom kelimesi “rastgele oy vermek” demek; isim belirlerken biraz da muğlaklığı tercih ettik.  Referandom.com alan adını zamanında rastgele oy vermeye dayalı bir televizyon formatı yazan hocamız Sami Batok’dan aldık. 

Doğruluk Payı ve Mecliste.org gibi oluşumlardan farkınız ne?

Doğruluk Payı, beyanlar odağında siyasilere karne çıkartmayı amaçlayan bir platform. Mecliste.org ise özellikle TBMM komisyonlarında ve genel kurullarda görüşülen önerileri erişilebilir kılma amacında. Referandom’u alternatif platformlardan ve kaynaklardan ayıran özelliği, belli bir alana yoğunlaşarak karar alma aşamalarını şeffaf, kolay izlenir ve katılımcı hale getirmesi. Yani, TBMM ve büyükşehir belediye meclislerini kolayca takip ederken bu teklifleri oylayıp sesinizi duyurabileceğiniz sanal bir meclis haline getirmesi.

Referandom’un misyonu nedir?  

Referandom, katılımcı demokrasiyi güçlendirmeyi amaçlayan politik bir sosyal platform. Platformumuz şu an TBMM ve belediye meclislerinde görüşülen teklifleri takip edip oylayabileceğiniz bir şekilde tasarlandı. Yakın zamanda yayına alacağımız mobil uygulamalar ile birlikte, bir önergenin red veya kabul edilmesinin ardından, siyasi katılımı artırmak amacıyla imza kampanyaları başlatabilmek istiyoruz.

Tabii tüm süreci bizim yöneteceğiniz bir şekilde bunu tasarlamayı hedefliyoruz. Nihai amacımız, Referandom’u gerçekten etki yaratabilecek ve “bağımsız siyasi ağ” misyonunu yerine getirebilecek bir platform haline getirmek… 

Bizi yönetenlerin önerileri kabul veya reddetmeden önce, halktan kolayca geri bildirim almalarını sağlamak ve karar alma süreçlerini buna uygun olarak şekillendirmelerini istiyoruz.

3 aşamada hedefimize ulaşmak istiyoruz;  

1. Karar alma mekanizmalarına katılmanın önemini ve değerine dair bir farkındalık yaratmak
2. Referandom’u kullanarak daha çok kişinin imza vermesini ve yorum yapmasını sağlamak  
3. Son aşamada etki yaratmak 

İlk iki aşamada başarılı olduktan, son aşamada etki yaratmamız mümkün olacak. Bu yüzden daha geniş kitlelere Referandom’u duyurmak istiyoruz. Bunu gerçekleştirmeden önce, imza (petition)  kısmını aktif hale getirmeyi doğru bulmuyoruz.

Referandom’a giren ve önergeleri oylayan, yorum yazan bir kullanıcının daha sonra ne yapmasını bekliyorsunuz? 

Bazı yasa değişikliklerine karşı oluşan itirazlar sonucunda, geri adım atıldığını gördük. Biz, vatandaşların Referandom sayesinde karar alıcıların kararlarını takip etmesini kolaylaştırıp, alınacak kararlara katılımını teşvik ediyoruz. Referandom’u kullanan bir vatandaş, karar mercilerine seslerini daha kolay duyurabilir ve onları daha sorumlu davranmaya yöneltebilir.   

Karar Alıcıları Denetlemek İçin Harcanması Gereken Zamanı ve Enerjiyi Azaltmak 

Referandom’da sistem nasıl işliyor? 

1. İçerik ekibimiz meclis canlı yayınlarını ve genel kurul tutanaklarını sizin için takip eder.
2. Genel kurul oturumlarında oylanan önerge ve kanun tekliflerini, yazılı dokümanlarndan analiz eder.
3. Sonrasında, bu teklifleri herkesin anlayabilmesini sağlamak için sadeleştirerek, tek paragraflık kısa özetler haline getirir ve kaynaklarını belirterek platformumuz üzerinden yayınlar.

Böylece, karar alıcıları denetlemek için harcamanız gereken zamanı ve enerjiyi azaltarak sivil katılımı artırmaya katkı sağlar.

Referandom ekibi daha önce ne yapıyordu? Siyasetle ne kadar ilgilisiniz?  

Ekipteki çoğu kişi yine ayrı ayrı sivil katılım, katılımcı demokrasi gibi alanlarda çalışıyordu. Şahsen ben yurtdışındaki bazı oy verme sistemlerini ve demokrasi araçlarını Türkiye’ye uyarlamaya çalışıyordum. Fakat pek başarılı olduğum söylenemez. 

Meclis’te reddedilen bazı önemli önerilerin reddedilmesinde halkın haberdar olmaması ve bunlar hakkında bir kamuoyu yaratamaması, Referandom’un çıkış noktası olarak görülebilir. Hepimizi aynı çatı altında toplayan neden aslında buydu.

Sivil toplumla ilişkiniz nasıl? STK’larla işbirliği yapıyor musunuz?  

Pek fazla yok. Bize benzer oluşumların çoğu, belli bir yerde sesini duyurarak yola çıktı. Bizim çok fazla böyle bir şansımız olmadı. Ancak Ashoka ve Teyit gibi kurumlardan bazı kişiler ile hali hazırda iletişim halindeyiz. 

“Etki Odaklı Çalışan Bir Oluşum”  

Referandom bir sosyal girişim mi?

Biz kendimizi tanımlamayı pek bilmiyoruz açıkçası. Sosyal girişimcilik yeni tanıştığımız bir kavram. İşin en başından beri kendimizi “etki odaklı çalışan bir oluşum” olarak tanımlıyorduk. 

Literatüre baktığımızda sosyal girişim bizim için en güzel tanımmış gibi duruyor.

Referandom’u nasıl fonluyorsunuz?  Gelir kaynağınız nedir? 

Mart ayında Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği’nden ufak bir destek aldık; bu destek sayesinde mobil uygulama çıkarmak için 2 yazılımcı ile çalışıyoruz. 

Diğer giderlerin çoğunu cebimizden karşılıyoruz. Ankara’da dernek açmak amacıyla ofis tuttuk; kirasını ödüyoruz ancak COVID-19 salgını nedeniyle açamadık. Bu nedenle başvurabileceğimiz fonlar sınırlandı. Şu an için, finansal olarak bizi zorlayan bir durumda değiliz.

Ancak içerik yelpazemizi genişletmek ve aklımızdaki projeleri etkili bir şekilde hayata geçirebilmek için destek almamız şart. Kendi maddi gücümüzle de olsa bir kişiye bile karar alma aşamalarında ne olduğunu, kararların nasıl alındığını anlatabilsek bundan fazlasıyla memnun oluruz.

Temsilcilerin Çalışmalarını Takip Etmenin Bir İhtiyaç Olduğunu Göstermek 

Nasıl geri dönüşler alıyorsunuz? 

Biz Şubat ayında Referandom’u aktif hale getirdik ama aslında 1,5 yıldır TBMM’yi takip ediyoruz. Daha öncesinde Whatsapp gruplarımızda kendi içimizde bu teklifleri tartışıyorduk. Bu nedenle çok fazla gözlemimiz var.  

Geri dönüşleri düzenli bir şekilde takip ediyoruz. Referandom’da 2000’den fazla üyemiz var. Çoğu, yaptığımız işin farkında olup platforma üye olmuş insanlar, ki bu çok değerli bir şey. Genelde aldığımız geri dönüşler  “Biz Meclis’in böyle olduğunu bilmiyorduk” şeklinde.

Sivil katılım sadece oy vermekle sınırlı değil. Seçtiğimiz temsilcilerin çalışmalarını takip etmenin bir ihtiyaç olduğunu insanlara göstermeye çalışıyoruz. Bu farkındalığı yaratabildiğimiz sürece var olacağız. Bu tarz güzel dönütler aldıkça motivasyonumuz artıyor.

Ankara’da Kurulacak Dernek 

Ankara’da bir ekibiniz var mı? 

Şu an kurucu ekipte Ankara Üniversitesi Hukuk Bölümü’nde okuyan bir arkadaşımız var. Yayın hayatına girdikten kısa bir süre sonra COVID-19 salgını başladığı için canlı yayınları ve tutanakları takip etmek haricinde, TBMM’ye gitme fırsatımız halen olmadı. Bu ayın sonuna doğru Ankara’ya gidebilirsek, derneğimizi kurarak resmi statümüzü de alacağız. 

Sadece İstanbul ve Ankara’da mı belediyeleri izliyorsunuz? 

Belediye meclis toplantıları canlı yayınlanan İstanbul, Ankara, Adana ve İzmir var. İzlediğimiz kadarıyla Adana’da istediğimiz kadar görüşme olmadı. İstanbul ve Ankara’da Büyükşehir Belediye Meclis görüşmeleri belki de TBMM’den bile daha yoğun ve kaotik. Ayrıca bu iki kentte alınan kararlar çok fazla kişinin direkt günlük hayatını etkiliyor. Yakın zamanda izleme sürecimize İzmir’i de katacağız. İzmir’ de Kent Konseyi ile görüşüyoruz. Şu sıralar beraberce üstüne çalıştığımız birkaç proje var.

Diğer kent belediye meclislerini de izleme planınız var mı? 

Kaynağı olmayan, kaynağını sisteme koyamadığımız bir şeyi paylaşmıyoruz. Belediye meclislerinin canlı yayın yapması lazım ki, biz de izleme yapabilelim. Sadece birkaç belediye meclisinde canlı yayın var. Hangi belediyede olursa olsun, gücümüz yettiği sürece tabii ki diğer kentlerin belediye meclislerini de izlemeyi ve sistemimize eklemeyi isteriz. 

Danışma kurulunuz var mı?

Resmi olarak yok ama buna benzer bir şey kurmak istiyoruz. Şu sıralar kolayca danışabileceğimiz çok insan var. Danışma kurulumuz için, yakın süreçte belli başlıklar altında belli kişiler ile görüşmelere başlayacağız

Referandom’a İçerik Desteği  

Destek ihtiyacınız var mı?

TBMM Genel Kurulu oturumlarını ortalama 7 saat boyunca izlemek, oldukça yorucu olabiliyor. TBMM’de ve büyükşehir belediye meclislerinde bilgileri sisteme anlık girmemiz gerekiyor. Fakat TBMM’de şöyle bir sorun var: canlı yayın haricinde yapılan toplantılar izlenemiyor. Tutanakların ve diğer metinlerin tümüne ulaşamadığımız zamanlarda, canlı yayınları izleyerek oylanan teklifleri deşifre yapıyoruz. 

Biz ortalama 20-21 yaşlarında bir ekibiz. Üniversite öğrencisi olduğumuz için, akademik konularda o kadar bilgili değiliz. Ancak çalıştığımız konularda araştırma yapmak ve dosya hazırlamak istiyoruz. Bu nedenle, şu an gönüllü içerik oluşturacak, araştırma yapacak kişilerin desteğine ihtiyaç duyuyoruz. Özellikle master ve doktora tezi yazmış kişilerin desteğine çok ihtiyacımız var.

Referandom’a üye olan üniversite öğrencilerinin sayısını artırma hedefiniz var mı?   

Tabii… Boğaziçi ve Koç Üniversitesi sosyal medya kanalından kendimizi duyurduk ve oralardan üyeler geldi. Kısa vadede, kitlemizi büyüterek sesimizi mümkün olduğunca geniş kesimlere duyurmak istiyoruz.  

Hayaliniz ne? 

Hayalimiz, bir teklif TBMM’de reddedilince “neden reddedildi?” sorusu ışığında yönetenlere baskı kurabileceğimiz bir sistem yaratmak… Referandom ile biz, vatandaşların taleplerinin meclise ulaşması için “aracılık” biz yapmak istiyoruz. Bunu sağlayacak ve resmi niteliği olan bir sistem kurmayı hayal ediyoruz.

Referandom’da izlediğimiz karar mercileri TBMM, belediye meclisleri ya da başka kurumlar olabilir; biz her zaman karar mercilerinin takibini sağlamaya çalışacağız…