Sokağa çıkma yasaklarında 338 sivil öldü: 78’i çocuk, 69’u kadın, 30’u 60 yaş üzerindeydi

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Dokümantasyon Merkezi, ilk sokağa çıkma yasağı ilan edilen tarih olan 16 Ağustos 2015 ile 20 Nisan 2016 tarihleri arasında en az 338 sivilin, sadece resmi sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş zaman dilimleri içerisinde, ilgili çatışma ortamlarında yaşamlarını yitirdiğini açıkladı. Bu kişilerden 78’i çocuk, 69’u kadın ve 30’u 60 yaşın üzerinde. […]

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Dokümantasyon Merkezi, ilk sokağa çıkma yasağı ilan edilen tarih olan 16 Ağustos 2015 ile 20 Nisan 2016 tarihleri arasında en az 338 sivilin, sadece resmi sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş zaman dilimleri içerisinde, ilgili çatışma ortamlarında yaşamlarını yitirdiğini açıkladı. Bu kişilerden 78’i çocuk, 69’u kadın ve 30’u 60 yaşın üzerinde.

TİHV’e göre, 16 Ağustos 2015 ile 20 Nisan 2016 tarihleri arasında başta Diyarbakır (35 kez), Şırnak (10 kez) ve Mardin (11 kez) olmak üzere Hakkâri (5 kez), Muş (1 kez), Elazığ (1 kez) ve Batman’daki (2 kez) toplam en az 22 ilçede, resmi olarak tespit edilebilen en az 65 süresiz ve gün boyu sokağa çıkma yasağı uygulandı. Bu yasaklar nedeniyle 2014 nüfus sayımına göre ilgili ilçelerde yaşadığı bilinen en az 1 milyon 642 bin kişinin en temel yaşam ve sağlık hakları ihlâl edildi, net bir bilgi edinilememekle beraber Sağlık Bakanı’nın 27 Şubat 2016 tarihli açıklamasına göre en az 355 bin kişi yaşadıkları il ve ilçeleri terk ederek zorunlu olarak yerlerinden edildi.

TİHV, yasakların uygulandığı ilçelerde gerçekleştiği iddia edilen, başta yaşam hakkı ihlali olmak üzere tüm ihlalleri, hızla, etkin, bağımsız ve tarafsız soruşturmalarla aydınlatmanın ve faillerini cezalandırmanın devletin yükümlülüğü olduğunu belirtti.

Ölümlerine ilişkin bilgiye erişilebilen en az 76 sivilin sağlığa erişim hakkından yoksun bırakılmaları sonucu yaşamlarını yitirdikleri tahmin ediliyor. Yine ölümlerine ilişkin bilgiye erişilebilen en az 200 sivilin ise ev sınırları/kapalı alanlar içerisinde; bu kişilerden 182’sinin açılan ateş ve tanklardan atılan top mermileri, 18’inin ise sokağa çıkma yasağı ve çatışma ortamının yarattığı etkiyle sağlık sorunları yaşamaları sonucu yaşamlarını yitirdikleri düşünülüyor. Çarpıcı bir durum olarak ev sınırları/kapalı alanlar içerisinde yaşamlarını yitiren 200 sivilden 147’si sadece Cizre ilçesinden.

sokakta çocukları öldüren ‘oyuncaklar’

Açıklamada, “Yaşanan sürecin özellikle çocuklar açısından büyük endişe uyandıran bir yönü de başta çatışmaların yoğun yaşandığı mahallelerde ve ilçelerin genelinde çatışma atıkları ve kara mayınlarının bulunuyor olması ihtimalidir. Operasyonların sonlandığı ve sokağa çıkma yasaklarının gece boyu uygulanmaya başlandığı Cizre ilçesinde 31 Mart 2016 tarihinde 4 ve 6 yaşlarında iki çocuk, 13 Nisan 2016 tarihinde İdil ilçesinde ise 4 yaşındaki bir çocuk sokakta bularak oyun oynadıkları cisimlerin patlaması sonucu yaşamlarını yitirmiştir. Ne yazık ki, bu konuda önleyici, koruyucu ya da bilgilendirici tedbirler alındığına veya programlanmış bir çalışma içerisinde olunduğuna ilişkin herhangi bir bilgi mevcut değildir” denildi.

Cizre’de en az 78 ve İdil’de en az 15 cenazenin kimlik teşhisi yapılmadan defnedildiği kaydedilen açıklamada, daha sonra şu ifadeler yer aldı:

“Şırnak’ın Silopi ilçesinde 1 karından ateşli silahla vurulma sonucu 7 aylık ölü doğum meydana gelmiş; en az 11 sivil sokağa çıkma yasağının sürdüğü ilçelerin yakınındaki mahallelerde resmi sokağa çıkma yasağı ilanı veya operasyon olmayan bölgelerdeki toplumsal gösteriler sırasında, güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu vurularak veya göz yaşartıcı kimyasallar gibi toplumsal olaylarda zor kullanım araçlarının yarattığı etki nedeniyle yaşamlarını yitirmiştir.“

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız

Sokağa çıkma yasaklarına ilişkin ayrıntılı tablo için tıklayınız

16 Ağustos 2015-18 Mart 2016 tarihleri arasında resmi ilanlı sokağa çıkma yasakları esnasında yaşamlarını yitiren kişilere ilişkin ilçeler bazında ayrıntılı bilgi edinmek için bu bilgi notunun tamamını pdf halinde buradan indirebilirsiniz.

*TİHV Dokümantasyon Merkezi’ne ait geçmiş bilgi notlarında da belirtildiği üzere, sokağa çıkma yasaklarının uygulanmaya başlandığı tarih itibariyle düzenli olarak Günlük İnsan Hakları Raporları ve dönemsel olarak bilgi notları biçiminde kamuoyunun bilgisine sunulan bu veriler basın taraması, ilgili kamu kurumlarının resmi web siteleri, tanık ve avukat anlatımları, görüntü kayıtları, sivil toplum örgütleri ve siyasi partilerin raporları ve başvurulan tanıklıkları vb. araçlar vasıtasıyla derlenmekte; yargı kararları da dahil olmak üzere incelenerek kesinleşmekte veya ispatlanmadığı ölçüde iddia olarak kalıp hak ihlalleri bilançosundan çıkarılmaktadır.