Kadınların Hayata Geçmeyen Hikayesi

Ferit Edgü' "Hakkari'de Bir Mevsim" kitabında anlatıyor; iklimi çetin , kendisi çetin ,kültürü çetin Hakkari'yi. Hakkari'de kadın olmak nasıldır ? Kadınlar ne yapar ? Ne gibi sorunları var ?

Bunu kendine dert edinen   şahitlik etmekle yetinmeyip biz ne yapabiliriz kaygısı güden bir avuç kadın….

1 Kadın 1 Hayat Derneği çalışmalarına Van -Hakkari’deki kadın intiharlari ve istismarı konusunda araştırmalar ile başlamış sonrasında bölgedeki kayıtlara geçmeyen istismar olaylarını, özellikle aşiret ve kültür ile beslenen ataerki ile mücadele  ederek çalışmalarını sürdürmektedir. Kendilerini bölgede yaşanan sorunların ve gelen taleplerin sonucunda oluşan bir dernek olarak tanımlayan bir kadın bir hayat derneği; derneğin nasıl kurulduğunu bölgede kadınların nasıl sorunları olduğunu ve bu konuda ne gibi çalışmalar yaptıklarını eşbaşkanları Darya  Kızılboğa ve Şehriban Açar ile konuştuk.

1 kadın 1 hayat derneğinin ismi nereden geliyor?

Bir Kadın Bir Hayat Derneği, aynı adı taşıyan Van-Hakkari  Kadın İntiharları ve Çocuk İstismarı Araştırma Projesi’nin çıktısıdır. Birkaç kadın arkadaş 2015 yılında Van ve Hakkari’de yaşanan kadın intiharlarını takip ediyor basın ile iletişimde bulunuyorduk.10 yaşında bir kız çocuğunun intiharının ardından ‘oralarda neler oluyor’ sorusu ile hemen harekete geçtik ve Toplum Gönüllüleri Vakfı Genç Kadın Fonu’na başvuruda bulunduk ve 2015-2016 da araştırma çalışmasını yürütmeye başladık. Kadının adı olmadığı, kadınların çocuk sayısı söylenirken sayılmadığı bir dönemde yaşamaktayız. Kadının da bir canlı olduğunu, ötekileştirmeden Bir Kadın da bir canlıdır, hayatı vardır ve bu hayatın son bulmasına sebep olan etmenlerle mücadele düşüncesiyle harekete geçtik. Ve araştırma çalışmamızın adını Bir Kadın Bir Hayat olarak belirledik.

Sizi bu derneği kurmaya iten sebepler nelerdir?

Araştırma çalışmamız sürerken kayıtlara geçmeyen bir çok vaka ile de karşılaştık. Devletin herhangi bir organından bizi yönlendirecek, bize destek verecek hiçbir veri alamadık. Çalışmalarımızda halkın kendisi ‘kendileriyle ilgilenen kimse olmadığını dile getirdi. Erkekler de yaptıkları haksızlığın farkındaydı ancak çeşitli bahanelerin arkasına sığınıyorlardı. Bizler konunun üstüne gittikçe ‘siz bir adım atın biz on adım atarız ‘ gibi cümleleri fazlasıyla duymaya başlamıştık. Kadınlardan da destek talepleri geliyordu. Çalışmamızı raporlandırırken sorunun belli olduğunu, sebeplerini de belirlediğimizi gördüğümüzde ‘çözüm ‘ nedir sorusunu sorduk. Çalışmamızı tamamlayıp geri dönmek istemedik ve dernekleşme çalışmaları için harekete geçtik. ve 20 Kasım 2016 günü resmi olarak Bir Kadın Bir Hayat Derneği’ni kurduk.

Bölgede ne gibi zorluklar yaşıyorsunuz?

Bölgede yaşadığımız en büyük sorun ‘aşiret, aile ismi ‘ kavramları. Bu kavramlar yaşanan vakaların üstünün örtülmesinde büyük etkenler. Elbette ki bizler huzursuzluk çıkarma düşüncesinde değiliz ancak eğer yapılan  bir zulüm varsa buna sessiz kalmayacağımızı da belirtiyoruz. Erkeklerin kadınları bastırması, arka plana itmesi bir kültür haline gelmiş ve bu kadınlara da sirayet etmiş durumda. Kadınların adı yok tepkisiyle yürürken bizler kadınların da adlarının ne olduğunu bilmediğini fark ettik. Bir Kadın Bir Hayat değil topraklarımızda. Bizlerde kadınlara yönelik bilinçlendirme çalışmalarına hız vermek istedik. Kadınlarında üzerine yapışan erk zihniyetten kurtulması için uğraş veriyoruz. Şehrin fiziki yapısı ve sahip olunan imkanlar da bizleri zorluyor.

Bir sivil toplum kuruluşu olarak bölgede kadınlar üzerine yaptığınız bir sorun tespit çalışması var mıdır /sizce Hakkâri özelinde kadınların ne gibi sorunları var?

Derneğimiz tamamen sorunlardan ve gelen taleplerden doğan bir dernektir.Hakkari’de kadınların sosyo ekonomik ve kişisel sorunlarının yanı sıra düşünce ve ifade özgürlüklerinin kısıtlanması söz konusudur.En büyük sorunumuz kadınların kadın olmanın ne olduğunu unutmuş olması. Kadının adı yok evet, kadınlarımız kaç çocuk doğuracağına kendileri karar vermiyor, korunma yöntemlerini bilmiyorlar, toplumsal cinsiyet Hakkari’de yerleşmiş ve çözülmesi için büyük emekler sarf etmek gerekiyor. Erken evliliğin kadınlar tarafından istenmesi çoğu kez ailelerin de müdahale edememesi gibi durumlarla çok sık karşılaşıyoruz. İstihdam probleminin ciddi bir seviyede olduğu Hakkari’de kadınların iş alanlarında kendilerine yer bulmaları çok daha zor oluyor. Bu şekilde ekonomik özgürlükleri de bulunmuyor. Genç kadınlar iş bulduğunda aileler izin vermiyorlar bu yüzden işten alınan genç kadınlarımız var. Her şeyin temelinde bilinçsizliğin olduğunu görüyoruz. Erk zihniyetin baskıları ve kadınların da bilgiye olan erişiminin kısıtlı olması bu sorunları ve daha fazlasını tetikliyor. Kadına karşı yapılan ayrımcılık gözler önünde.

Belirlediğiniz sorunlar için çözüm önerileriniz nelerdir?

Bizler çalışmalar yapabilmek için öncelikle lobicilik faaliyetlerine ağırlık vermiştik. Bu süreci hem yerel basınla hem de fon veren kuruluşlarla yapılan görüşmelerle, ulusal ve uluslar arası ağlara katılmakla yönettik. Bu süreci devam ettirirken kadınlarımıza da kendimizi tanıtıp dayanışmaya davet ettik. Gelen talepler doğrultusunda eğitim sürecini başlattık. Bunlar teknik temel konular olduğu gibi ayrıca dayanışmayı sağlayan toplantılarla gerçekleşiyor. Somut adımları bekleyen ve somut çalışmaları gören kadınlarımız aramıza katılıyor. Böylelikle dayanışma içerisinde birbirimizden beslenme süreci ile karar vericiler tamamen bölge kadınlarımız oluyor. Biz dernek olarak bir basamak olduğumuzu her zaman dile getirdik. Derneğimiz tüm kadınlara açık, talep etmekten ziyade kendilerinin dilediği çalışmaları yapabilecekleri bir yer. Bir Kadın Bir Hayat Derneği üst bir yapı olmaktan ziyade kadınların var ettiği ve kadınların yaptığı çalışmalarla varlığına devam edeceği bir yapıdır. Şöyle bir gerçek de var, Hakkari halkı sivil toplum çalışmalarına yabancı bir yer. Yapımızın benimsenmesi de bizim için bir zamandır. Bölgede bizden önce yapılan çalışmalar halkın güvenini zedelemiş. Bizler güven kazandık ve eminiz ki kadınlar olarak bir araya geldiğimiz vakit hiç bir sistem önümüzde duramayacak.  Öncelikli hedef dayanışma kültürünü yerleştirmek ve bilinçlenme çalışmalarına hız vermek.

Dernekte ne gibi çalışmalar yürütüyorsunuz? Politikalarından bahsedebilir misiniz?

Bilinçlenme çalışmalarının büyük önem arz ettiğine inanıyoruz. Ne istiyoruz, neden istiyoruz sorularının cevabının dolu dolu olması gerekiyor. Öncelikle eğitimlere ve toplantılara önem veriyoruz. Bilgiye olan erişimin kısıtlılığının farkında olmamız eğitim çalışmalarını öncelikli tutmamızı sağlıyor. Kadınların sosyal hayatta var olması için şehrin imkanlarının kısıtlılığının farkındayız. Kendilerini var edebilecekleri alanları oluşturacağız. Kadınlarımızın ekonomik özgürlüklerini elde etmeleri için düşündüğümüz projeler var. Bunları da yakın zamanlarda paylaşacağız. Hakkari çok zor bir alan bunu açık yüreklilikle söylüyoruz. Bizler en temelden çalışma yapmak zorundayız. Temelimizi güçlendirip kadınların aydınlık dönemleri yaşamasını istiyoruz.

Var olan projelerinizden ve gelecekte yapmak istediklerimizden bahsedebilir misiniz?

Bizler kadın destekleme merkezi açma hedefi ile başladık her şeye. Psikologların, pedagogların olduğu bir merkez açma hedefindeyiz. Cinsel sağlık ve üreme sağlığı eğitimleri, toplumsal cinsiyet ve Hakkari kadınların sorunlarının ele alındığı atölyeler ile eğitim projemiz var. Yalnızca kadınların gelebildiği kitap kafe açma hedefimiz var.  Burada okumalar yapıp, üzerine tartışabileceğimiz birbirimizi besleyecek bir alan yaratmak istiyoruz. Projemizi önümüzdeki günlerde gerekli yerlere teslim edeceğiz. Kadın meclisi kurmak için gerekli lobicilik çalışmalarını yürütüyoruz. Kadınların ekonomik özgürlüklerini sağlayabilmeleri adına çalıştığımız projeler var.

İşbirliği yaptığınız kurumlar var mıdır /nelerdir?
Ülkemizde değişen siyasi yapı Hakkari’de daha ciddi hissediliyor. Henüz herhangi bir kurumla iş birliğimiz yok.

Kadınların genel anlamda eğitimlerden beklentileri nelerdir ? Sizin gözlemlediğiniz somut kazanımlar var mıdır?

Bizler eğitimleri formal olmayan yöntemlerle gerçekleştiriyoruz, katılımcı olmaları, oturumları kendilerinin yönetmeleri onların beklentilerinin oldukça üstünde oluyor. Bizler eğitimden önce hedefleri belirliyoruz, eğitim sonrasında katılımcıların kendilerinin değerlendirme yaptıkları değerlendirmeler ile hedeflerimizden daha fazla olumlu sonuca ulaştığımızı görüyoruz. Bizim düzenlediğimiz eğitimler özelinde Hakkari’de aynı konulu eğitimler olmadığı için tamamen bilgi edinme amaçlı geliyorlar. Eğitimlerin ardından örgütlenme talebi ile derneğe üye oluyorlar bunlar bizim için oldukça değerli. Her eğitim veya çalışma sonrasında yerel basında çıkan haberlerle derneğimize özellikle genç kadınlar bizlerle çalışmak istediklerini bildiriyorlar. ‘Meğer bilmediğimiz ne çok şey varmış ‘ cümleleri ile bizimle devam etme istekleri bizler için en büyük çıktıdır.

Hakkâri de hedef kitlenizi ( yaş /ekonomik /statü ) tanımlar misiniz?

Herhangi bir kriterimiz kesinlikle yok. Genç kadınlarla yetişkin kadınlara ulaşma hedefimiz var.

Hakkâri de bir kadının bir günü ortalama nasıl geçiyor?

Ne yazık ki, Hakkari’de kadınların günleri herhangi bir sosyal aktivite olmadan evde çocukları ilgilenmek ile ve ev işlerini yapmak ile geçiyor. Tek sosyal aktivite komşu ziyaretleri. Hem şehrin yapısı hem de toplumsal yapı bu duruma sebep oluyor.