‘Okul Bekleyebilir, Gezegen Bekleyemez’

Açık Radyo programcılarından, iklim aktivisti Murat Can Tonbil, iklim değişikliği ve yol açtığı sorunların dünyanın geleceğini tehdit ettiğini belirterek, "Okul bekleyebilir, gezegen beklemez" dedi.

16 yaşındaki iklim aktivisti İsveçli Greta Thunberg’in çağrısı ile geçtiğimiz 15 Mart’ta dünya çapında 1.5 milyon öğrenci okulu “kırdı.” İlk kez bu denli yaygın ve kitlesel bir çevre eylemi gerçekleştiren çocukları; harekete geçiren “iklim değişikliği krizi” idi. Açık Radyo programcılarından, iklim aktivisti Murat Can Tonbil konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

“Küresel iklim değişikliği” bir “kriz” mi? Bundan ne anlamamız gerekiyor? Gündelik hayatlarımıza yansıyan etkileri, belirtileri neler?

İklim değişikliği dünyamızın doğal, küresel yapısının bozulması demek, kriz de bunun ortaya çıkardığı sonuç. Atmosfer bileşimini oluşturan gazlardaki değişiklikler atmosferin bozulmasına, bu durum da iklim değişikliklerine neden oluyor. “Küresel ısınma” denilen durum sadece havaların ısınması, sıcaklığın artması demek değil, doğal yaşam dengelerini bozan sonuçları var.

Bunun gündelik hayatlarımıza doğrudan yansımaları var elbette. Yeryüzünde su kaynakları azalıyor, sel, heyelan, fırtınalar, kasırgalar gibi “doğal afet” olayları artıyor, buzullar eriyor, sıcaklıklar artıyor, birçok yerde kuraklık, beraberinde açlık tehlikesi ortaya çıkıyor. Herkes bir şekilde bu etkilerin farkında. Kış neden geç geliyor veya yaz neden aşırı sıcak geçiyor? Eskiden bu kadar hortum, kasırga kopar mıydı? Bu ve benzer soruların cevabı iklim değişikliğinde. Tabii, bir parçası olduğumuz doğadaki diğer canlılar, bitkiler de bu durumdan etkileniyor. Çok sayıda bitki türü ve canlı yok olma tehlikesi altında.

İklim değişikliğine neler yol açıyor? Ne tür önlemler alınabilir?

Bunu fosil yakıtlar kullanarak biz yapıyoruz. Yükselen sıcaklık sera gazı salımlarıyla örtüşüyor. Endüstri devriminden bu yana kömür, petrol, gaz yakıtlarına olan bağımlılık, atmosferdeki karbon ve karbondioksit oranını büyük bir hızla artırıyor. Fosil yakıt şirketleri, yeraltındaki fosil yakıt olarak depolanan milyonlarca yıllık karbonu alıp atmosfere salıyorlar. Fosil yakıtları yerin dibinde tutmak ve enerji ihtiyacımızı yenilenebilir kaynaklardan sağlamak, iklim değişikliğini önlemek için atabileceğimiz en önemli adım.

İklim değişikliği gibi gezegenin geleceğini tehdit eden ciddi bir küresel sorunumuz varken buna karşı insanlık ne denli duyarlı? Bizde ve dünyada iklim hareketinin durumu nedir?

Çocuklar geleceklerini sahipleniyorlar. Bizim kirlettiğimiz dünyayı görüyor, yaşıyorlar ve yetişkin olarak yaşayacakları dünyayı kurtarmaya çalışıyorlar. Bakın, İsveçli Greta Thunberg geçtiğimiz yıl 15 yaşında İsveç Parlamentosu önünde oturma eylemi yaptı, iklim değişikliği konusunda farkındalık yaratmak için. Bu yıl da geçtiğimiz 15 Mart’ta yine Greta’nın çağrısıyla dünya çapında ilk ve ortaokul çağında 1.5 milyon çocuk okulu “kırdı” ve yetişkinlerin dikkatini iklim değişikliği krizine çekmeye çalıştı. Bu, bugüne kadarki en kitlesel ve yaygın iklim değişikliği eylemi. En önemlisi de çocukların bunu yapması. Greta yayınladığı mesajda, “Dünya liderleri krize karşı zamanında müdahale etme şanslarını giderek yitiriyorlar, ancak bizler yerimizde oturarak onların eylemsizliklerini izlemeyeceğiz” dedi.

15 Mart eylemine Türkiye’de de İstanbul, Iğdır, Adıyaman, Ankara, İzmir, Muğla, Antalya, Sakarya ve Balıkesir’de öğrenciler destek verdiler. “Biz ödevimizi yapıyoruz ama onlar yapmıyor” gibi mesajların verildiği pankartlar, dövizler açarak seslerini duyurmaya çalıştılar. İstanbul’daki iklim için okul grevinin adresi Bebek Parkı idi. Buradaki etkinliği başlatan 11 yaşındaki Atlas Sarrafoğlu, “Okul bekleyebilir, gezegen bekleyemez” dedi.

Açık Radyo’da sizin destek verdiğiniz iklim değişikliği konulu bir resim kampanyası da var. İlgi var mı?

Evet. Açık Radyo’da, Açık Gazete programında duyurduk. Çağrıyı yapan çocuklar. Biz sadece destekliyoruz, seslerini duyurmalarına yardımcı oluyoruz. “İklimin Resmi”ni yapıyor çocuklar, tamamen kendi bakış açılarıyla ve sorunu çok çarpıcı şekilde resmederek gözler önüne koyuyorlar. Açık Radyo’da her Perşembe ve Cuma günü yollanan resimleri açıklıyoruz ve resimler de Açık Radyo internet sitesinde düzenli olarak yayınlanıyor. (Resimlerin yollandığı mail adresi: ikliminresmi@gmail.com)

Çocukların bu anlamlı çabasını duyuyor mu dünyayı yönetenler?

22 Nisan 2016 tarihinde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi çerçevesinde sera gazları salınımını azaltmaya yönelik bir anlaşma olan Paris İklim Anlaşması dünya ülkelerinin imzasına açıldı ve aynı yıl yürürlüğe girdi. Anlaşma, tarihte iklim değişikliği ile ilgili en geniş kabul görmüş anlaşma özelliği taşıyor; Türkiye de dahil tam 195 ülke tarafından imzalandı. Ne var ki anlaşmanın gereklerini yerine getirme konusunda nedense kimsenin pek acelesi yok! Mesela bizde hala meclis gündemine gelmiş ve yasalaşmış değil. Dolayısıyla nasıl bir yol haritası takip edilecek, kısa, orta, uzun vadede neler yapılacak, bütün bunlar henüz meçhul. Yol alabilmek, biraz da farkındalığı artırmakla, medya ve sivil toplumun çabalarıyla mümkün olabilecek.