Türkiye’de Sivil Toplumun Teknolojiye ve Dijital Dönüşüme Uyumu 

Teknoloji ve dijital dünyadaki değişim ve dönüşümler, her sektör gibi sivil toplumu da etkiliyor. Türkiye’de sivil toplumun teknolojiye ve dijital dönüşüme uyum kapasitesini ele aldığımız dosyamıza; Kodluyoruz Derneği röportajımızla başlıyoruz.

Teknoloji ve Dijital Dönüşüm dosyamızda; çeşitli alanlarda çalışan ve farklı büyüklükte olan 6 STK ve 2 uzmandan görüş alarak, Türkiye’de sivil toplumun teknoloji ve dijitale uyumuna ilişkin izlenim edinmeyi amaçladık. Aynı zamanda, STK’ların konuya ilişkin yaklaşımlarını öğrenmeyi ve birbirlerinin bu alandaki çalışmalarından haberdar olmalarını hedefledik.  

Görüş aldığımız kurumların yetkililerine teknolojiye ve dijital dönüşüme bakışları ve bu araçları kullanma pratikleri, dijital iletişim stratejilerinin varlığı gibi pek çok soru yönelttik. STK yetkilileri, sivil toplumun teknolojiye ve dijital dönüşüme ayak uydurması gerektiği konusunda hemfikir oldu. Bununla birlikte, sivil toplumun dijitale ve teknolojiye dönüşüme uyumu önündeki en büyük engellerinden biri olarak kaynak kısıtları öne çıktı. 

Bu dosya bize, Techsoup Türkiye, Facebook, Google, Microsoft gibi kuruluşlar üzerinden STK’lara ücretsiz ya da düşük maliyetlerle sağlanan desteğin artırılmasıyla, sivil toplumun teknolojiye uyumunu ve dijital kapasitesini artırılabileceğini gösterdi. Bununla birlikte, STGM Dijital İşler Koordinatörü Özgür Mehmet Kütküt’ün vurguladığı gibi, sivil toplumun teknolojik ve dijital dönüşüme uyumundan söz edebilmek için, STK’ların tüm iş süreçlerini dijitalleştirilmeleri çok önemli… Bu da sivil toplumun kat etmesi gereken mesafenin ne kadar uzun olduğunu bize hatırlatıyor.    

Bu dosyada konuya ilişkin görüşü alınan STK’lar AÇEV (Anne Çocuk Eğitim Vakfı), Eşit Gelecek Derneği, İnsani Yardım Vakfı (İHH), Kodluyoruz, Kadın Adayları Destekleme Derneği (KA-DER) ve UNICEF Türkiye Milli Komitesi. Bunların dışında, Tohum Otizm Vakfı’nın Minecraft uygulaması, Habitat Derneği’nin İstanbul BlockChain Okulu ve YenidenBiz Derneği’nin Skillsbuild platformu gibi teknolojiyi ve dijital iletişim kanalarını iyi kullanan pek çok örnek mevcut… Bu çerçevede, dosyamızın sınırlı çerçevesi, konuya ilişkin yapılacak kapsamlı bir çalışmanın ilk adımı olarak görülebilir. 

Kodluyoruz Derneği: “Sosyal Etkiyi Teknolojiyi Kullanmadan Artırmak Gerçekçi Değil”

İlk olarak gençliği teknolojik gelişmelere hazırlama misyonuna sahip olan Kodluyoruz Derneği’nin teknolojiye ve dijital dönüşüme bakışını ele alıyoruz. Kodluyoruz’dan Emre Küçük dahil dernek yetkililerin vurguladığı gibi, Türkiye’de sivil toplum aktörleri olarak, “amacımız sosyal etkiyi artırmak ve artık teknolojiyi kullanmadan bunu yapmak gerçekçi değil”. Kodluyoruz, 2019’da “Teknoloji Sektörü Durum Analizi Araştırma Raporu” hazırladı. 

Teknolojik gelişmelerin hızına uyum sağlamak gibi bir kaygınız var mı? Var ise bunun için neler yapıyorsunuz?

Gençliği teknolojik gelişmelere hazırlamak gibi bir kaygımız olduğu için, kendimizi bu gelişmelerle ilgili güncel tutmak en büyük önceliklerimizden. Bunun için özellikle globalde sosyal girişimcilik, teknoloji ve eğitim üzerine kaliteli yayın yapan kuruluşların e-bültenlerini mutlaka takip ediyoruz. Bunlar arasında MIT Technology Review, deeplearning.ai, Başlangıç Noktası, Exponential View, AI Now Institute, EDUCAUSE Review, The EvoLLLution var. 

Bunun dışında, ekibimizin bir kısmının ve Yapay Zeka Danışma Kurulu’muzun çoğunun Amerika’da olmasının bize büyük pozitif etkileri var: Bu kişiler sayesinde dünyada neler konuşulduğunu günlük olarak takip edebiliyoruz. Son olarak da podcast’leri takip etmek ve önemli toplantılara katılmak da gelişmeleri yakalamamızı sağlıyor. Örneğin, Kodluyoruz olarak danışmanlık verdiğimiz Dünya Bankası altındaki Solutions for Youth Employment seminerlerine katılıyoruz. Ayrıca Insider, Innovance, Picus Security, Evreka gibi Türkiye’den çıkıp uluslararası büyük işler başarmış girişimlerle devamlı dirsek teması kurarak kendimizi teknoloji sektörünün neler konuştuğu konusunda güncelliyoruz.  

“Sivil Toplum Dönüşüme Ayak Uydurmalı”

STK’ların teknoloji ve dijital dönüşüme uyumundan ne anlıyorsunuz? Teknolojinin sivil toplum çalışmalarına pozitif ve negatif etkileri hakkında ne düşünüyorsunuz?

Teknoloji ve dijital dönüşümün etkilerini hayatımızın her alanında görüyoruz. Bu noktada sivil toplumun da bu değişimden etkilenmemesi mümkün değil. STK’ların bu dönüşüme ayak uydurması çok önemli: Başta çalışanları ve faydalanıcıları teknoloji okuryazarlığı üzerinde eğitmeleri gerekiyor. Çünkü artık algoritmaların mantığını anlamayan her birey, algoritmaların kararlarımızı etkilediği bir dünyada manipüle edilme riskiyle karşı karşıya.

İkinci olarak, teknoloji, STK’ların sosyal etkilerini ölçeklendirmeleri için pek çok fırsat sunuyor. Burada online eğitimlerden dijital topluluklara, yerel hak savunucularının mobilize olması için kullanılabilecek teknolojik araçlara kadar pek çok yoldan bahsedebiliriz. 

Üçüncü olarak, teknolojinin sivil toplum alanındaki etkilerini iletişim ve yönetişim alanlarında görüyoruz. İletişim anlamında mesajları kitlelere duyurmak ve kapasite geliştirmek mümkünken, yönetişim anlamında etki ölçümü ve organizasyon süreçleri daha iyi yönetmek için teknolojinin pozitif etkilerini görüyoruz. 

Son olarak da, veri artık günümüzde çok değerli ve büyük kitlelere daha kolay ulaşır durumda. Veriye ulaşmak ve bunları anlamlı bir biçime koyarak toplumları bilinçlendirmek veya belli bir amaç için hareketlendirmek STK’lar için güzel fırsatlar olduğu kadar bazı riskler de sunuyor. Örneğin, NetBlocks veriyi bağımsız yönde kullanan çok başarılı bir örnek. 

Risk ise, bu verinin pek çok kişi ve kurum tarafından iyi niyet dışında da kullanılmaya açık olması. Bu noktada STK’ların kendilerini ve toplumları iyi eğitmesi ve dikkatli olması gerek. 

Kodluyoruz, faaliyetlerinde teknolojiyi ve dijital iletişim araçlarını ne ölçüde kullanıyor? Ne gibi faaliyetler yapıyorsunuz ve yapmayı planlıyorsunuz?

Kodluyoruz olarak teknolojiyi özellikle etki ölçümü, ölçeklenme, ve dijital iletişim ve kapasite geliştirme için kullanıyoruz. Etki ölçümünde, eğittiğimiz gençlerin hayatlarında neler değiştiğini teknolojik araçlar sayesinde daha kolay takip edebiliyoruz ve onlardan geri bildirim alıyoruz. 

Ölçeklenme derken, eğitimlerimizi yazılım alanında hayalleri olan her gence ulaştırmak için teknolojik araçları kullanmaktan bahsediyoruz. Son olarak, başta kurum içi iletişim ve kapasite geliştirme süreçlerinde yoğun olarak dijital iletişim araçlarını kullanıyoruz. 

Ekip içi koordinasyonda Slack, Kodluyoruz Akademi Mezunlar Kulübü için ise Telegram’ı kullanıyoruz. Bootcamp katılımcılarını seçim sürecinde gene hem yazılım testi hem de birebir mülakatlarda dijital mecralardan faydalanıyoruz. 

Kapasitemizi geliştirmek içinde çalıştığımız ekosistemi takip etmek için Graph Commons ve Coggle gibi araçlar çok yararlı. Bunlar dışındaki dijital iletişim araçlarını da takip ediyor, yeni iletişim araçlarının entegrasyonunda ekip içinde devamlı bilgilendirme çalışması gerçekleştiriyoruz.

Bağış ya da gelirlerinizi artırmak için teknolojiden faydalanıyor musunuz?

Dijital iletişim STK’ların kaynak geliştirmesine de önemli derecede katkı sunuyor. Kodluyoruz olarak özel gün ve bağış süreçlerini internet sitemiz üzerinden gerçekleştiriyoruz.

Türkiye Techsoup gibi Google, Microsoft, Facebook gibi sivil topluma ücretsiz destek veren yada bağış yapan kurumların hizmetlerinden haberdar mısınız? Bunlardan ne ölçüde yararlanıyorsunuz? 

Öncelikle bu hizmetleri çok kıymetli buluyoruz. Bu anlamda özellikle partnerimiz olan Micrsosoft’un ürünlerinden faydalanıyoruz. Techsoup’tan da destek aldık, bunu en verimli şekilde kullanıyoruz. 

“Her Gün İçerik Çıkarmaya Özen Gösteriyoruz”

Dijital iletişim stratejiniz ve doğrudan iletişimden sorumlu bir personeliniz var mı? Sosyal medya hesaplarınızı aktif olarak kullanıyor musunuz? Ne sıklıkta içerik hazırlıyorsunuz?

Güçlendirmemiz gerektiğini bilsek de bir dijital iletişim stratejimiz var. Bu stratejiyi, kurucu ortaklarımızdan Aykut İbrişim’in yönlendirmesiyle ve iletişim stajyerimiz ile hayata geçiriyoruz. Bunun dışında sadece dijital iletişimden sorumlu bir personelimiz yok. Her mecra için (Facebook, Linkedin, Instagram ve Twitter) her gün içerik çıkmaya özen gösteriyoruz.

Sektörel anlamda hedef kitlemizin bulunduğu Linkedin, bilişim alanında çalışanlar tarafından sıkça kullanılan Twitter ve gençlerin yoğun olarak kullandığı Instagram’a içerik üretmeyi ayrıca önemsiyoruz. 

Hedef kitlemizi mecralara göre ayırmamız dijital iletişim stratejimizin bir parçası. Bunlar dışında, mezunlarımızın bilgilerini diğer gençlerle paylaşması, ilham veren bir yazılımcı topluluğun Türkiye’de canlanması için çok önemli. Bu yüzden, KodluyoruzLab dediğimiz yapı altında, her hafta bir mezunumuz Medium platformunda bir blog yazısı paylaşıyor. Bu Medium yazılarını da diğer sosyal medya kanallarında her hafta paylaşıyoruz. 

“Dijital İletişim İçin Dinleme Önemli Bir Kavram”

Dijital iletişim kanallarınızın etkisine dair bir ölçümleme, etki analizi yaptınız mı?

Evet. Dijital kanallarımızın etki ölçümlemesini yaklaşık bir senedir gerçekleştiriyoruz. Dijital iletişim için dinleme çok önemli bir kavram. Bu noktada, yaptıklarımızın hedef kitlelerimize yansımalarını takip etmeyi oldukça önemsiyoruz. Aylık olarak önemli metrikleri takip ettiğimiz ve ekip içinde raporladığımız bir sistem geliştirdik. Web sitesi trafiğimiz, diğer analitik verilerimiz ve Medium içeriklerinin okunma oranları gibi her mecradaki verileri düzenli takip ediyor, dijital performansımızı ölçüyoruz. Ayrıca bilişim alanında yayınlanan içerikleri yakından takip ediyoruz. Paydaşlarımızın, takipçilerimizin görüşlerini ve sorularını takip ediyor, istekleri en kısa sürede yanıtlıyoruz.

Veri analizi ve veri görselleştirme yöntemleri hakkında bilgiye sahip misiniz? Çalışmalarınız değerlendirmek için veri analizi ve veri görselleştirme yapıyor musunuz?

Veri analizi ve veri görselleştirmeyi hem dönemsel hem de devamlı raporlarımızı hazırlarken kullanıyoruz. 2019’da hazırladığımız “Teknoloji Sektörü Durum Analizi Araştırma Raporu”, veri görselleştirmeleri açısından önemli bir çıktı. Yine hem sosyal etkimizi anlamak ve anlatmak için, hem de dijital iletişim performans raporlarında veri görselleştirmeleri yapıyoruz. 

“Teknoloji Kapasite Geliştirmeyi Gerekli Kılıyor”

Teknolojik dönüşümlere uyum sağlama konusunda, kurumunuzun ve Türkiye’de sivil toplumun kapasitesine ilişkin değerlendirmeniz nedir? Türkiye’de sizce teknolojiyi iyi kullanan ve dijital iletişim araçlarında etkin- başarılı STK’lar var mı?

Bu konuda kapasite sürekli geliştirilmeli. Teknolojik gelişmeler o kadar hızla ilerliyor ki ‘biz burada artık çok iyiyiz’ demek imkânsız. O yüzden sürekli öğrenmek, kapasite geliştirmek gerek… Türkiye’de özel sektörün sivil topluma göre, dijital iletişim araçlarını kullanmada, doğal olarak çok daha güçlü olduğunu görüyoruz. Sivil toplumda ise kaynak kısıtları, dijital iletişimde geliştirilmesi gereken büyük bir alan bırakıyor. 

Sivil toplum aktörlerine yönelik teknoloji ve dijital iletişim araçlarının kullanımı ile yapay zekâ, kodlama, Blockchain gibi yeni gelişmelerin sivil topluma etkilerine ilişkin verilecek eğitimler sizce gerekli mi? Bu tür eğitimlerin sivil toplum faaliyetlerine katkı sağlayacağına inanıyor musunuz?

Bu tür eğitimler tüm toplum için gerekli, ve tabii ki sivil toplum aktörleri de buna dâhil.  Amacımız sosyal etkiyi artırmak ve artık teknolojiyi kullanmadan bunu yapmak gerçekçi değil. Techchange.org, bu konuda sivil topluma eğitimler sağlayan güzel bir uluslararası platform.