“Hemşehri Dayanışması Mahalleli Dayanışmasına Dönüyor”

Günümüzde çoğunlukla orta yaşlı erkeklerin rağbet ettiği, tabiri caizse köylüsüyle pişpirik oynadığı lokallerden ibaret görülen hemşehri derneklerinin kurulma motivasyonlarını ve dinamiklerini anlatan “Hemşehri deyip geçme!” adlı dosyada hemşehri derneği üyelerine de söz vermek istedik. Bu yüzden Boğaziçi Üniversitesi’nin çevresinde kurulmuş bir mahalle olan Rumelihisarı’na göç etmiş insanların çocuklarıyla konuştuk. Yaşadıkları güçlükler karşısında çeşitli memleketten gelmiş insanların bir araya gelip kurduğu mahalle dayanışmasına tanık olduk. Bu insanlar zaman içerisinde ihtiyaç hissederek hemşehri derneklerini de kurmuşlar. Hemşehrilikten mahalleli olmaya giden sürecin güzel örneklerinden biri olan Rumelihisarı Mahallesi Güzelleştirme, Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği başkanı Yakup Kaya ve başkan yardımcısı Dursun Deliboran konu hakkında Sivil Sayfalar’ın sorularını cevapladı.

Kısaca kendinizden bahseder misiniz?

Ben Yakup Kaya. Rumelihisarı Mahallesi Güzelleştirme ve Sosyal Yardımlaşma, Kültür Derneği başkanı, aynı zamanda mahalledeki Gümüşhane’ye bağlı Şiran ilçesine bağlı Kırıntı ve Yeniköy dernekleri ve Giresun Çamoluk ve Sivas Kelkit vadisi derneklerinin de hepsiyle iletişim içerisindeyim. Hepsinin sanat- kültür festivallerine katılıyorum. Onlar da mahalle olarak düzenlediğimiz etkinliklere katılıyorlar. Ben doğma büyüme Hisarüstülüyüm fakat babam tarafı Gümüşhane Kırıntı köyünden geldiler. 60 senedir burada yaşıyorum.

Bu durumda siz Hisarüstü tarihinin canlı tanığısınız, buradaki ilk hemşehri dernekleri ne zaman kuruldu anlatır mısınız?

1946 yılında bu mahallede, Boğaziçi Üniversitesi’nin çevresinde 15-20 hane varmış. Gümüşhaneliler, Giresunlular, Sivaslılar çoğunlukla göçmüşler buraya. Yöre dernekleri 90’larda kuruldu yöre insanlarının resmi olmayan faaliyetleri daha eskiye dayanır. Bu üç şehirden göçen insanlar önce yöresel bir dayanışma göstermiş, ardından mahalle derneği kurmuşlar. Resmi, tabelalı yöre dernekleri ise 90’lardan sonra kuruldu. 

Sizce insanlar Rumelihisarı’nda hemşehri derneği kurmaya neden ihtiyaç duydular?

1946 ve sonrasında Anadoludan İstanbul’a göç başladı. Genelde aynı yörenin insanları aynı yerlere göçmeyi tercih ettiler. Ağırlıklı olarak saydığım üç şehirden gelen babalarımız da bu mahalleye yerleşmişler ve Anadoludaki geleneklerini devam ettirmişler. Düğünler olsun, cenazeler olsun, sosyalleşme faaliyetlerindeki kültürel dayanışma sürmüş fakat mahallede yol yok, kanalizasyon yok, elektrik yok. Mahallenin altyapı sorunlarını çözmek için bir araya gelip önce mahalle derneği kurmaya karar veriyorlar. Büyüklerimiz bu derneği kurarken hemşehri dayanışmasını mahalleli dayanışmasına döndürüyorlar. Yöre dernekleri ise 90’lı yıllarda cenazelerin memleketlerine taşınması gerekliliğinin de etkisiyle kuruluyor. 

Dursun Deliboran: Yörelerine has gelenekleri bu sayede daha iyi yaşatabileceklerine karar veriyorlar. Diğer yandan bu birlik beraberlik köyde de devam ediyor. Köydeki eksikler de dernek aracılığıyla yardımlaşılarak hallediliyor. Mesela köyün kanalizasyon, yol gibi alt yapı problemleri de çözülüyor dernekler sayesinde. Birlik beraberlikle bu sorunların üstesinden geliyoruz. 

Köylere uzanan bu birlik beraberlik örneklerinden biraz daha bahseder misiniz?

Deliboran: Burada herhangi birinin yakını öldüğü zaman durumu iyi değilse dernek aracılığıyla para yardımı yapılır. Bütün otobüs masraflarından tutun, yemek masraflarına kadar hepsi karşılanır. Bu para dernek üyeleri tarafından bağışla toplanır. 

Kaya: Yöre derneklerinin bu konulardaki önemi büyük. Ben Kırıntı köyünden örnek vereyim, köyde ciddi sulama problemi vardı ve buna çözüm bulmak için İstanbul’daki hemşehriler köye gölet yaptırdılar. Bu sorunu devlet aracılığıyla çözmek için de gerekli başvuruları yine hemşehriler yaptı. Köydeki alt yapı sorunları derneğin öncülüğüyle çözüldü. Mesela çevre civar kazalarda doğalgaz yok ama bizim kazada (Şiran) var. Bunlar hep dernekler vasıtasıyla gerçekleşti. Bir de biz bu mahallede diğer hemşehri dernekleriyle de yakın olduğumuz için diğer hemşehri dernekleri de birbirlerine destek oldu. Amacımız Anadolu kültürünü yaşatmaya çalışmak, sadece kendi memleketimize değil Anadolunun diğer memleketlerine de bir faydamız olsun istiyoruz. Yöre derneklerinin en önemli faaliyetleri cenaze taşımadır. Olur ya insanın maddi durumu olmaz. Para toplarız, cenaze işlemlerini ayarlarız. Belediyeye telefon açarız. Bu konuda da büyükşehir belediyesi dahil devletimize teşekkür ediyoruz. Hiçbir sıkıntımız olmadı bu konuda, onların da çok yardımı oldu. Fakat burada kimse sadece kendi yöresinin düğününe, cenazesine gitmiyor. Her yöreden insan vardır burada. Onların da düğünlerine, cenazelerine gidiyoruz. Onlarla da birlik beraberlik kuralım istiyoruz.