Daha Adil Bir Gıda Sistemi İçin:Temel İhtiyaç Derneği

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2018 yılı raporunda dünyada 821 milyon insanın yetersiz beslendiğini belirtiyor. Her yıl üretilen gıdanın üçte biri yani 1.3 milyar tonu israf edilirken, FAO’nun belirttiği rakam, adil bir gıda sistemi için düğmeye basılması gerektiğini söylüyor. Türkiye’de gıda israfının önüne geçmeye çalışan sivil toplum örgütlerinden biri Temel İhtiyaç Derneği. Faaliyetleri hakkında güncel bilgileri almak adına yönetim kurulu başkanı Hande Tibuk ile konuştuk.

TİDER’i kısaca tanıyabilir miyiz?

2010 yılında gıda sektöründe çalışan ve gıda bankacılığının açlık ve yoksullukla mücadelede önemli bir araç olduğuna inanan şu anda kurucu başkanımız olan H. Serhan Süzer ve 8 kurucu üye ile birlikte Gıda Bankacılığı Derneği adı altında faaliyetlerimize başladık. Gıda bankacılığı hakkındaki bilgi ve deneyimlerimizi yeni kurulan gıda bankalarına aktardık. Gıda bankalarını ve bu alanda çalışan sivil toplum kuruluşlarını bağışlar ile destekledik.
2014 yılında insanların kendi yetkinlik ve yeteneklerine uygun işlerde çalışabilmesinin de en temel ihtiyaçlardan biri olduğundan hareketle çalışmalarımıza istihdam ve kalkınma projelerini de katarak Temel İhtiyaç Derneği adını aldık. İstanbul Maltepe’de kurulan ilk Destek Marketimiz 2015 yılında faaliyete geçti.Böylelikle ihtiyaç sahiplerine yalnızca gıda bankacılığı yoluyla yardım etmekle kalmayıp, istihdam organizasyonunu da üstlenerek yoksullukla mücadelede gerçekçi ve sürdürülebilir bir model oluşturmayı hedefledik. Bu Türkiye’de bir ilkti ve dünyadaki benzer kuruluşlara da örnek teşkil ediyordu.
Kısacası bir taraftan israfı önleyerek, gezegenin önemli sorunlarından birine çözüm olmaya çalışırken; diğer taraftan insanların temel ihtiyaçlarına adil ve eşit şekilde ulaşabilmesi için çalışmalar yürüten ve kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşuyuz.

Gıda Bankacılığı nasıl bir sistem? Nasıl yürütülüyor?

Gıda bankası bağışlanmış gıda, giysi, temizlik ve hijyen ürünlerini toplayan, ayrıştıran, depolayan ve ihtiyaç sahiplerine dağıtan bir sivil toplum örgütlenmesidir.Firmalar ve kişiler gıda, giysi ve temizlik ürünlerini bu “bankaya yatırır”, ihtiyacı olanlar da bu ürünleri “bankadan çeker”. Elimizde şu veriler var:

. Türkiye’de her 7 kişiden 1’i yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
. 325 bin ton gıda ise her yıl imha ediliyor.
. İsrafın tahmin edilen maliyeti ise 414 milyar TL.

Tam da bu rakamlar nedeniyle Türkiye’de gıda bankacılığına çok ihtiyacımız olduğunu düşünüyoruz. Üstelik yasalardaki teşvikler de bu süreci kolaylaştırıyor. Bizim bankacılık ağımızdan faydalanan kişi sayısı şu anda 84.120’e ulaştı. İhtiyaç sahibi ailelere ulaştırılan gıda toplamda 1.400 ton. Engellenen karbon salımı ise 2.810 ton.

Yürüttüğünüz projeler hakkında da bilgi alalım, diğer STK’lar için ilham verici olabilir.

Elbette. Kurulduğumuz günden bugüne birçok projeye imza attık. Tamamlanan projelerimize örnek vereyim:

Soma Faciası Sonrası Afet Çalışmaları;
Maden faciasında kaybettiğimiz işçilerimizin aileleri öncelikli olmak üzere faciadan etkilenen 750 aileye gıda, giyim, kırtasiye ve oyuncak yardımı ulaştırdık.

Kellogg’s Breakfast for Better Days Projesi;
Kellogg’s Breakfast for Better Days ProjesiBeyoğlu Belediyesi Sosyal Market ile işbirliği içinde, Beyoğlu’ndaki Hüviyet Bekir İlkokulu’nda gerçekleştirildi.

Van Depremi Sonrası Afet Çalışmaları;
Van depremi sonrası toplamda yaklaşık 15.000 adet gıda, hijyen ürünleri, kıyafet, battaniye gibi temel ihtiyaçlar 2 adet tır ile Van Valiliği Kriz Merkezi’ne ulaştırıldı.

Yırca (Soma Yırca Köyü Kalkınma Projesi);
Soma faciası sonrası bölgedeki kadınları güçlendirmek için İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde gerçekleşen çalıştay ile başlayan süreç hala hayatına devam eden güzel bir sosyal girişime dönüştü.

Şu anda devam eden projelerimiz de var. Ana amaçlarımızdan biri olan Gıda Bankacılığı ile israfı önleme vizyonumuz AB Proje Desteği kapsamında bir hibe almaya hakkı kazandı. Gıda bankacılığını geliştirmek başlığı altında aldığımız destek ile bir sene içinde ülkemizde 10 adet yeni gıda bankası açılmasına öncülük edeceğiz. Bu süreç içinde Gıda Bankacılığının nasıl yapılması gerektiğine dair klavuzlar hazırlayarak, sürdürülebilir ve şeffaf bir sistemi tüm Türkiye’ye yaymak hedefindeyiz.

Ana amaçlarımızdan diğeri olan istihdam projesi kapsamında, daha fazla ihtiyaç sahibine ulaşmak ve yeni istihdam kanalları oluşturmak adına diğer sivil toplum kuruluşları ve insan kaynakları siteleri ile çalışmalar başlattık.

Peki işbirlikleriniz? Birlikte çalıştığınız kurumlar, sivil toplum örgütleri..

Bir sivil toplum kuruluşu olarak karşımıza çıkan zorluklarla tek başımıza başa çıkamayacağımızın farkındayız. Bu sebeple diğer STK’lar ve kurumlarla karşılıkla birbirimize destek vermek bizim için çok önemli.

Ürün Bağışı Yaptığımız STK’lar

Türkiye Güçsüzler Vakfı – Bolu
Mustafa Kemal Paşa Belediyesi – Bursa – Gıda Bankası
Tepebaşı Kaymakamlığı – Eskişehir – Gıda Bankası
Nar Mektep – Eskişehir – Gıda Bankası
Türkiye Yeniden Çocuklara Özgürlük Vakfı
TÜMYED – Tüm Yetimleri Koruma Derneği
ERDODER – Erken Doğan Çocuklar Derneği
Düşler Mutfağı, Gıda Bankası
HayKonFed – Hayvanları Koruma Konfederasyonu
Elele Yaşam Derneği, Gıda Bankası
Sarıyer Belediyesi, Gıda Bankası
Pendik Belediyesi – Aşevi
Kartal Belediyesi, Gıda Bankası
Gülen Yüz Derneği, Gıda Bankası
Çorbada Tuzun Olsun – Aşevi
Hayata Sarıl Derneği – Aşevi
Deliler ve Veliler Derneği – Aşevi

Ürün desteği aldığımız STK’lar

Ahtapot Gönüllüleri ve Mutlu Kuzu – topladığımız 2. el kullanılabilir durumda olan giysiler, çantalar, ayakkabı ve çantalar, hatta oyuncaklar tadilattan geçip temizleniyor ve biz bunları Destek Marketlerimizin raflarında sergiliyoruz.

Yoksul bireylerin diğer ihtiyaçlarına göre işbirliği yaptığımız STK’lar

Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı – spastik tanımına uygun çocuklarımızı yönlendirip eğitim aldırıyoruz. Eğitim ihtiyacına yönelik TEGEV, TOÇEV, AÇEV gibi vakıflara yönlendirmelerimiz oluyor. Engelli bireylerin ihtiyaçları için TOFD’ye yönlendirmeler.

Tüm bunların yanında, önünüzde nasıl bir çalışma haritası var?

TİDER olarak, Gıda Bankacılığının tüm Türkiye’de benimsenip yaygınlaşması ile ilgili çalışmalarımız hedefimize ulaşana kadar devam edecektir. Gıda Bankacılığı aracılığı ile istihdam sisteminin benimsenmesi de devam edecek projelerimiz arasındadır.

Bunlara ilave olarak döngüsel sisteme fayda sağlamak için sıfır atık projelerimizi başlatmak hedefindeyiz. Organik atıkların biyogaz ve/veya compost tesislerine ulaştırılması ve tekrar enerji olarak bize dönmesi konusunda projeler geliştiriyoruz. Pilot bölge ve kurumlarda özellikle kompost sistemi ile organik atıların tekrar tarıma kazandırılıp verimli bir üretim sistemine katkıda bulunmasını hedeflemekteyiz.

Dikkat çekmek istediğiniz başka bir nokta var mı?

Gıda Bankacılığının doğru şekilde uygulanması ve suistimal edilmeden tüm Türkiye’de sadece ihtiyaç sahiplerine faydalı olacak şekilde çalışması hedefindeyiz. Dünyada Gıda Bankacılığının yayılması ve gelişmesi için çalışan Global Gıda Bankacılığı Ağı (GFN)’nın Türkiye’deki tek temsilcisi ve Türkiye’de Gıda Bankacılığının çatı kuruluşu olarak sorumluluğumuzun bilincindeyiz ve amacımıza ulaşmakta çok kararlıyız.