‘Bisikletin Önündeki Engeller Çok Fazla’

Bisiklet tutkunları İzmir’de bir araya geldi; Türkiye’nin ilk ve tek bisiklet kooperatifini kurdu. Amaç, bisikletli ulaşımı yaygınlaştırmak. Her pazar günü Bostanlı’da ikinci el pazarı kuruyorlar. Kooperatif Başkanı Ahmet Çelikörs kooperatifin hikayesini ve bisikletli ulaşımın önündeki engelleri anlattı.

Bisiklet pazarı nedir?

Kooperatifin isminin açılımı ”Bisikletliler Hizmet ve Dayanışma Kooperatifi”. Bisikletli yaşamın gelişmesi için kurumsal bir kimliğe ihtiyaç duyduk. Öncelik verdiğimiz hizmet alanlarımızdan biri de ”İkinci El Bisiklet Pazarı’’. Pazarın amacı, bisiklete ilgisi yeni olup, yeni başlayanların kolayca ve ekonomik olarak bisiklet ve aksesuarlarına sahip olması, bisikletli ulaşıma katılması. Model değiştirmek isteyenler için de üst modele geçebilmesine kolaylık sağlıyor pazar. Bu şekilde sıfır bisiklet talebine de katkısı oluyor. Burada bisikletliler, yüz yüze, konuşarak, dostluklar geliştirerek, güvenle alışveriş yapıyorlar. Her pazar günü, saat 10:00 – 16:00 arasında, Bostanlı Pazar Yeri’nde açık oluyor pazarımız.

İkinci el pazarı ne zaman başladı? İlgi ne düzeyde?

Pazarımız ikinci ayını doldurdu. Malum kış, biz de açık bir alandayız, şimdi değil ama kış geçince aşırı bir taleple karşılaşacağımızı düşünüyoruz. Ancak beklemediğimiz başka bir gelişmeye de şahit oluyoruz: bisiklet pazarının, bisikletlilerin hemen her pazar ziyaret ederek, sohbet ettiği, paylaşımlarda bulunduğu sosyal bir ortama dönüştüğünü görüyoruz ve çok memnun oluyoruz.

Neden bir kooperatife ve pazara ihtiyaç duyuldu?

Öncelikle bisiklet kullanımını olumlu etkileyeceğine inandığımız, fakat ne kamunun yatırım alanına giren ne de bisiklet gruplarının bireysel olarak gerçekleştirebildiği hizmet altyapısını oluşturmak istiyoruz. Bunun için ticari, kurumsal bir yapı gerekiyordu. Kooperatif rasyonel bir seçim oldu. Karşıyaka Belediyesi de duyarlı davrandı ve destek verdi, Belediye’nin kurumu olan ‘Akademi Platform’ bünyesinde kooperatifimizi kurduk.

Pazara neden ihtiyaç duyduğumuza gelirsek, bugüne kadar ikinci el bisikletin, internet üzerinden satışı oluyordu. Bu mecrada satın almak için, araştırmak, bulmak, ulaşmak, çok zahmet, zaman gerektiriyor ve güvenli bir ortam olmuyordu. Satmak için de benzer durumları yaşamak zorunda kalıyorduk. Bu nedenle satıcılar bununla uğraşmayıp, binlerce bisikleti atıl bırakıyordu. Biz bu döngüyü kırmak istedik. Hem de güvenli bir ortamda, dostluklar kurarak ve ekonomik koşullarda bunu gerçekleştirebileceğimizi düşündük.

Sizce bisiklet ulaşım aracı mı yoksa hobi mi?

Spor, hobi veya ulaşım; bunların hepsi bizim için değerli ve aslında hepsi de farklı sosyal çevreler oluşturuyor.

Ancak bisikletli ulaşımın önündeki engeller de çok fazla. Bunlardan birkaçını sıralayacak olusam, güvenli ve kesintisiz bisiklet yollarının eksikliği. Semtleri birbirine bağlayan yolları da kastediyorum. İkincisi, araç sürücülerinin farkındalıklarının gelişmemiş olması; bir diğeri, bisikletlilerin güvenli sürüş teknikleri konusunda bilgi sahibi olmaması; fiziksel nedenler, bozuk yol yapıları, mazgallar, çukurlar, yeterli donanım sahibi olunmaması…Mesela en ciddi eksiklik, dikiz aynası kullanımının yaygın olmaması da ciddi bir kaza nedeni bizler için.

Bisiklet ulaşım aracına nasıl dönüştürülebilir?

Bunun için öncelikle, güvenli sürüş eğitimlerinin verilmesi gerek. Maalesef çoğu bisikletlimiz, özellikle genç ve yeni olanlar bunun farkında değil.

Bisikletin ulaşım aracına dönüştürülmesinde bir diğer önemli proje ‘e-bike’ (elektrikli bisiklet) kullanımını arttırmak olabilir. Bisiklet kullanmak isteyen ancak kondisyonunu yetersiz bulan geniş bir kitle var. Bu kesimi cesaretlendirecek, aynı zamanda hareketlilik kazandıracak bir çözümdür e-bike… Yaşlı olan, yolu yokuş olan, diz sağlığı yetersiz olan, koroner yetmezlik korkusu olan, cesaretini toplayamayan geniş kitlelere hitap ediyor.

Bir başka kesim de işe gidiş-geliş için kullanmak isteyenler, efor kaybetme ve terleme korkusu yaşayan kesimler. Onlar için de bir çözümdür e-bike. E-bike satın alınması için iki önemli aşılması gereken eşik var. Birincisi, diğer ulaşım araçlarını satın almak için çok daha fazla bütçeler ayıran insanların, e-bike için ayıracakları bütçenin -kent sağlığı açısından- daha değerli ve ekonomik bir yol olduğunu fark etmelerini sağlamak. İkincisi, yerli üretimi destekleyerek daha uygun fiyatlarla satılmasını desteklemek.

Bisikleti ulaşım aracına dönüştürmenin bir diğer etkili yolu da, ‘free-floating’ (kullan-bırak) yöntemi yani bisiklet kiralama sistemini. Onu da kentlerimize kazandırmamız gerek.

Bu konuda sizin projeleriniz var mı?

Biz kullan-bırak sisteminin, bisikletin ulaşım amaçlı kullanılmasında en önemli rolü oynayacağı kanaatindeyiz. Kent merkezinde her geçen gün trafik daha da yavaşlıyor, park sorunu artıyor. Raylı sistemler bir çözüm oluyor ama istasyonlara ulaşmak ve sonrasında varış noktasına yürümek de zaman alıcı. Kent merkezine giriş noktalarına kadar ulaştıktan sonra, bisiklet kiralayarak, istediği noktaya kadar sürmek ve orada bisikleti bırakabilme özgürlüğüne sahip olmak ciddi bir ulaşım konforu yaratır.  Üstelik trafik sıkışıklığı ve park sorunu yaşamadan…

Ayrıca araç kullanan insanları da belli bölümlerde bisikletli olarak trafiğe girmeye teşvik edebilirsek, farkındalık düzeyi ve empatilerini arttırabiliriz.

Kullan-bırak sistemini İzmir geneline uygulamak için proje çalışması yürütüyoruz. Sistemin güvenliğini geliştirme ve gerekli sigorta alt yapısını oluşturmak için çalışmalarımız devam var. Uygun koşulları oluşturduğumuzda sistemi başlatacağız.

Teşekkür ederim. Sizin eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Bisikletli ulaşımın saymakla bitmeyen faydaları var: iklim değişikliği, hava kirliliği, kent sağlığı, trafik sorunları, park yeri sorunları, trafik kazaları, insan sağlığı, toplum sağlığı, kamu ekonomisi üzerinde katkısı, kişi ekonomisine katkısı… Bununla ilgili Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler çeşitli proje ve destekler yayınlıyor.  Kooperatif olarak bu projeleri de araştırıyor ve çalışmalar yapıyoruz. İlgisi ve olanakları uygun olan tüm insanları, zaman kaybetmeden bisiklet kullanmaya davet ediyorum. Gerçekten çok daha mutlu ve sağlıklı olacaklarını söyleyebilirim.