Öyle Değil Böyle: Flört Şiddetinden Güvenli İlişkilere & Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin, şiddetsiz iletişimi hem kişisel ilişkilerde hem de toplumsal ilişki pratiklerini etkileyen medyadakullanılmasını, şiddet dilinin dönüşmesini öncelediği yeni projesi Öyle Değil Böyle’yi projenin eğitmenlerinden Şehlem Kaçar ve Merve Karabulut ile konuştuk.

*Derneğin çalışma alanlarını, kampanyalarını, karşılaştıkları tepkileri ve yürüttükleri politikaları üzerine daha önceden yaptığımız detaylı röportaja buradan ulaşabilirsiniz:

Öyle Değil Böyle projesi ile neyi amaçlıyorsunuz?

Merve:Cinsel şiddet ancak farkındalık, eğitim ve koruyucu/önleyici yaklaşımın hayata geçirilmesi ile önlenebilir diyerek, cinsel şiddetle olan mücadelede iletişimin ve dayanışmanın dönüştürücü etkisini ortaya koymayı hedefliyoruz. Proje, üniversitelerde flört şiddetini ve güvenli ilişki kavramını gündemleştirecek seminerler, online araçlar ve basılı materyallerin yanı sıra görsel ve yazılı iletişim bölümlerine devam eden üniversite öğrencileri ve medya çalışanlarına yönelik gerçekleştirilecek cinsel şiddet alanında hak temelli habercilik eğitimlerini kapsıyor.

Projeyi incelediğimde iki farklı tema üzerinden ilerlediğini görüyorum. Biri flört şiddeti, biri de hak temelli habercilik . Neden iki farklı temayı birlikte verdiniz?

Merve: Geçen sene hak temelli habercilik eğitimlerimizde üniversite öğrencilerinin flört şiddeti ve  toplumsal cinsiyet temelli şiddeti tartışmaya ne kadar ihtiyacı olduğunu görmüştük. Bu konular birbirinden hiç uzak değil. Hepsini birlikte tartışmak, gündemleştirmek konuyu içselleştirmeyi kolaylaştırıyor. Şiddet biricik ikili ilişkilerimizden başlıyor daha sonra başkalarına davranışlarımıza  yaptığımız mesleğe de yansıyor tabi ki. İletişim öğrencileriyle ve medya kuruluşlarıyla nasıl cinsel şiddet haberleri hak temelli yapılmalı, nasıl mağdur suçlayıcılık son bulmalı, bu haberler toplum algısını ve cinsel şiddeti nasıl yeniden üretmemeli diye konuşurken  bir yandan da toplumsal cinsiyet temelli şiddeti ve flört şiddetini konuşalım istedik.

Yani hem özel hayatta, hem de medyada“Öyle Değil Böyle” demek istiyorsunuz.

Peki, daha önceki atölyelerinizde başka ne gibi şeylerle karşılaşmıştınız? Özellikle hak temelli haber atölyesi mesela.Öğrencilerin yaklaşımı nasıldı, ne kadar mesafe kat edebildiniz?

Şehlem: Öğrenciler hak temelli haberciliğe yoğun ilgi gösteriyorlar.  Eğitimin ilk kısmında toplumsal cinsiyet anlatıyoruz, burada bazı üniversitelerde öğrenciler toplumsal cinsiyet derslerine girmiş oluyor ve farkındalıkları gelişmiş oluyor.Ama eğer toplumsal cinsiyet eğitimi alınmamışsa veya eşitlik üzerinde bir farkındalık oluşturmakla ilgili bir atölye çalışması yapılmamışsa benim eğitimde anlattığım bu birinci kısım üzerinde çok fazla duruluyor. Kurulduğumuz günden beri cinsel şiddet ile ilgili temel kavramlar/mitler üzerinden algı değişimini hedefliyoruz. Cinsel şiddet alanında hak temelli habercilik yapmak bu algı dönüşümünü yaratabilecek çok önemli bir araç.Bu nedenle özellikle hayatta kalanın “kurban”, “çaresiz”, “savunmasız” gibi sıfatlarla tanımlandığı bir haber dilini kırmaya ve dönüştürmeye uğraşıyoruz. Eğitime katılan öğrenciler de cinsel şiddetle ilgili toplumda bilinen yanlış inanışları sorgularken eğitimlerde gösterdiğimiz sokak röportajı videoları ile bu haber dilinin dönüştüğünde insanlar üzerinde nasıl doğru bir etki yarattığını gözlemleyebiliyorlar. Bu noktada aslında bir tartışma ortamı yaratıyoruz ve medyanın“doğru kelimeleri kullanarak”  toplumsal dönüşüme katkı sağlayabileceğini beraber görüyoruz. Bu nedenle oldukça fazla mesafe kat ettiğimizi söyleyebilirim.

Cinsel şiddet temalı habercilikle alakalı yaptığınız çalışmalardan bahseder misiniz?

Şehlem: Geçen yıl daha eşitlikçi, hukukun üstünlüğünün altını çizen, toplumsal alanda her bireyin haklarına saygıyı öngören bir yaklaşımı yaygınlaştırmak amacıyla “Dilimizi Dönüştürüyoruz: Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik” projesini başlattık. Bu yıl da “Öyle Değil Böyle: Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik” diyerek devam ettiğimiz medya eğitimlerimizde, medya alanından yola çıkarak medyanın gücü sayesinde toplumun genelinde cinsel şiddet alanında “doğru kelimeleri kullanarak” bir dönüşüm sağlamayı hedefliyoruz. Geçen yıldan beri medya emekçileriyle buluşuyoruz, Habercilerinde dertleri var  çünkü kavramlar onlarda da oturmamış durumda. Hangi kavramı kullanacaklarını bilemiyorlar. Çocuk istismarı diyor ama aslında cinsel istismar demeye çalışıyor veya akranlar arasında cinsel şiddetle ilgili bir haber yazarken zorlanıyor çünkü ne yazacağını bilmiyor.

Merve:Medya çok önemli cinsel şiddet özelinde. Mağdur suçlayıcı dil benimsendiği için cinsel şiddet durumları da ne yazık ki toplumda kabul görüyor. Bunu medyanın sorumlu bir haber anlayışıyla engelliyor olması lazım aslında. Mesela maruz bırakılan üzerinden değil fail üzerinden fail odaklı haber yapması gerekiyor. Etik ilkeler de var tabii. Haber dili, haberin çerçevesi, görsel kullanımı, medya kuruluşlarının sorumlulukları, bir hayatta kalanla görüşürken nasıl haber yapmak gerektiğini konuşuyoruz.

Öğrencilerle düzenlediğiniz atölyelere geri dönüşler nasıl oluyor?

Merve:“Ne Var Ne Yok” projesinde İstanbul içinde yaklaşık 3500 lise öğrencisiyle flört şiddeti konuştuk. “Öyle değil Böyle” ile birlikte üniversite öğrenci toplulukları çok talep ediyor flört şiddeti konusunu, biz de “Tabii geliriz” deyip, koşarak gidiyoruz. Konuşmaya çok ihtiyaç var. Görünür şiddet türlerini biliyoruz sadece. Bir şey yaşıyor ilişkisinde, adını koyamıyor ama rahatsız hissediyor. Farkındalıklar artıyor konuştukça, kendi uyguladıkları şiddet biçimleriyle de ilgili olarak. Geri dönüşler genelde “ben bunların şiddet olduğunu hiç düşünmemiştim” şeklinde oluyor.

Peki daha önceki yaptığınız atölyelerle şimdi yapmayı planladığınız atölyeler arasında deneyimlerinizden oluşan farklar var mı?Dahil etmeliyiz veya değiştirmeliyiz dediğiniz şeyler var mı projede?

Şehlem: Bir önceki projenin çıktılarından, onların eleştiri ve yorumlarından yola çıkarak bu projeyi geliştirdik. Eksiklikler, hak temelli haber özelinde zorlandıkları yerler, memnuniyetsizlikler veya memnuniyet her neredeyse bunun üzerinden eğitimi geliştirdik. Bunun dışında medya emekçilerinin de yaşadıkları cinsel şiddeti bir focus grup özelinde konuşmak, buradan çıkan riskleri analiz ederek,  bir savunuculuk faaliyeti olarak medya kuruluşlarının kullanabilecekleri taciz politika metinleri ve yönergelerini Bilgi Üniversitesi Taciz Birimi’nin de desteği ile hazırlamayı planımıza aldık. .

 Eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Merve: Üniversite öğrencileri, öğrenci toplukları, iletişim fakültesi öğrencileri flört şiddetiyle ilgili bir seminer düzenlemek isterlerse bize ulaşsınlar, seve seve geliriz.

Proje ile ilgili ayrıntılı bilgiler için: http://oyledegilboyle.org/